Kur'ân, öyle bir mucizeler membaı ve sırlar sandukçası ki, göz görse mâşâallah, akıl anlasa bârekâllah, kalp derk etse sübhânallah diyecek... Beşer tâkatinin üstünde bir hârikulâdelikteki Kur'ân, mânâ olarak mucize olduğu gibi lâfız olarak da mucize... Niyâz-ı Mısrî boşa dememiş: İnsan-ı kâmil olmağa lâzım olan irfân imiş. Hakiki irfân membaı şüphesiz Kur'ân'dır. Kur'ân'a olan îman, Kur'ân'la olan irtibat en büyük zenginliğimiz. Hak Kelâmullah'a sevgimizi ziyâdeleştirmek İrfan Mektebi'nin en büyük gayesidir. Asrımızın îman mektebi muallimi Bedîüzzaman Hazretleri gibi bizde Kur'ân'ın sönmez ve söndürülmez bir güneş olduğuna inanıyoruz ve bu hakikati dünyaya ilan etmek ve ispat etmek için yaşıyoruz. Ancak, Talîb-i Kadîm'in dediği üzere, Kişi noksanını bilmek gibi irfân olmaz! Kur'ân'a olan alâkamızdaki ve Kur'ân'a hizmet yolundaki eksikliklerimizi görmemiz ve bunları tekmîl etmemiz gerek. Tâ ki, biz de Hz. Mevlânâ gibi daimâ, Bu can bu bedende oldukça Kur'ân'ın kölesi, Hz. Muhammed'in yolunun tozuyum diyebilelim. Biz nebze bu gayeye hizmet eder niyetiyle, İrfan Mektebi'nin bu ayki dosya konusunu 'İ'câz-ı Kur'ân' olarak belirledik. Kur'ân'ın mucizeliğini, Kur'ân: Mucizeler Hazinesi başlığı ile ifade etmeye çalıştık. Dosya yazılarını seçkin bir heyet hazırladı. H.Sabri Coşkun, İdris Ferid, Mehmed Lütfi Eymen, Muhlis Aydınlı, Mustafa Emek, Dr. Ali Cerrahoğlu, Ahmet Pak, Dr.Yusuf Bahadır Deren, Bera Gündoğar'dan müteşekkil bu heyete teşekkür ediyorum. Fotoğraf editörümüz Mustafa Yılmaz, Ramazan Bayramı'nda Suriye'ye gitmişti. Birbirinden güzel fotoğraflarla 'bizim' Halep'i, 'bizim' Şam'ı sizler için görüntüledi ve gezi notlarını kaleme aldı; şevkle okuyacağınızı ümit ediyorum. Dr. H.İbrahim Pirahmetoğlu'nun Îsâ (as)'ın en büyük müjdesi başlıklı 'dizi yazısı' aynı tazelikte devam ediyor. Bu ayki bölümünde Batı'daki 'alkolizm' hastalığının köklerini inceleyen yazarımız, Resulullah (asm)'ın gerçekleştirdiği inkılâbın büyüklüğünü bir kez daha ispat ediyor. Bu orijinal çalışma, gelecek aylarda da devam edecek. Dikkatle takip etmenizi tavsiye ederim. Dr. Ömer Faruk Kök, misvak sünnetinin hikmetlerini tıp kaynaklarından istifâde ederek hazırladı. Hadislerle süslenen bu çalışmadan sonra misvak sünnetine olan iştiyâkınızın artacağı kanaatindeyim. Hac ve kurbanla ilgili yazıları Cemaleddin Şener ve Zakir Güler hazırladılar. Ayrıca Suudî Arabistan Hac Bakanlığı'ndan temin ettiğimiz ülkelerin hacı sayılarını orijinal bir tertiple takdim ediyoruz. Önümüzdeki aylarda, inşâallah, sizlerden gelen talepler doğrultusunda hazırladığımız yeni köşeleri takdirlerinize ve istifadenize arzedeceğiz. Âile-çocuk ekimiz yine mütevâzı ama hârika bir surette hazırlandı: Elif'in Günlüğünden: Melekleri Tanıyorum yazısını lütfen dikkatle okuyunuz; meleklerle ilgili pek çok bilgiyi çocuk lisanından öğreneceğiniz mükemmel bir çalışma. Ümîdimiz o ki, önümüzdeki aylarda Âile-çocuk ekimiz, genişleyecek ve daha doyurucu köşelerle, hem evlatlarımıza hem de ebeveynlere yönelik apayrı bir dergi haline gelecek. İrfânımızı bulmak ve geliştirmek için kurduğumuz 'İrfan Mektebi'ni, hep beraber, her geçen gün biraz daha büyüteceğiz nasipse. Sizleri İrfan Mektebi'nin sayfaları arasında seyahat etmeye davet ediyorum; buyurun efendim, feyziniz bol olsun.

Her şeyden evvel, yaptığımız nasihatin tesirli olması için muhatapların seviyesini ve ihtiyacını göz önünde bulundurmamız gerekir. Zira insanların ihtiyaçları zaman ve zemine göre, insanları etkisi altına alan hadiselere binaen elbette farklı olacaktır. Nasıl ki hastalığın mizacı cına göre ilaçlar tebeddül ediyor, değişiyor, öyle de dinleyenlerin seviyelerine uygun bir sohbet yapılmalıdır ki hikmetli ve güzel bir nasîhat olsun. Yoksa o dersten istifade ya az olur veya hiç olmaz. Resulullah (asm), Din nasîhattir deyince, etrafındaki sahabeler: Kimin içindir yâ Resulallah? dediler. Resul-i Ekrem cevâben şöyle dedi: Allah içindir. (Allah'ı hakkıyla tanımak, emir ve yasaklarını bilmek ve bildirmek ve hukukuna riâyet etmektir.) Ve Allah'ın kitabı içindir. (Onu lâyıkıyla öğrenmek ve öğretmek, hükümlerini yaşamak ve yaşatmaya çalışmaktır.) O'nun Resulü içindir. (Ona muhabbetle ittibaa çalışıp, O'nun sünnet-i seniyesini ihyâ etmektir.) Ve Müslümanların imamları ve idarecileri içindir. (Hayır ve hasenatta onlara yardımcı olmak, şer ve fenalıklarına engel olmaya gayret etmektir.) Ve onların umumu içindir. (İlâhi emir ve yasakları onlara tebliğ etmek, İslâmiyet'i öğreterek yardımcı olmaktır.) Bu hadis-i şerifte, nasîhat şeriatin emir ve yasaklarına uymayı netice verdiğinden, dîni ayakta tutan bir vesîle, hatta dînin kendisi olarak tarif edilmiştir. Evet, dînî hayatın devamı ancak nasîhatle, emr-i bil'ma'ruf ve nehy-i ani'l-münkerle mümkün olabilir. Başka bir hadîs-i şerifte de şöyle buyrulmuştur: Ya emr-i bil'ma'ruf ve nehy-i anil'münkeri yaparsınız veyahut Allah sizin şerli olanlarınızı sizlere musallat eder. (Sonra) hayırlı olanlarınız duâ ederler fakat duâları kabul edilmez. Bu iki hadîs-i şerîften çıkan kat'î netice şudur: Mü'minlerin dünyevi felaketlerden ve uhrevi azabdan kurtulması, ancak ve ancak emr-i bil'ma'ruf ve nehy-i ani'l-münker ile mümkündür. MANEVÎ CİHAD İslâm dînini yaşamak ve yaşatmaya çalışmak cihad-ı manevîdir. Manevî Cihad ise maddî cihaddan daha mühim ve daha büyüktür. Hanefi âlimlerinden Cessas şöyle der : ‘Eğer iki cihaddan hangisi üstündür, kılıç ve mal ile yapılan cihad mı, yoksa ilimle yapılan cihad mı?' denilirse, bu soruya şöyle cevap verilir: kılıçla yapılan cihad, ilimle yapılan cihada mebnîdir. İlmin gerektirdiği şeyler bilinmeden kılıçla yapılan cihadı gerçekleştirmek câiz olmaz. İlimle yapılan cihad asıl, kılıçla yapılan cihad o aslın dalı hükmündedir. Asıl olanın fazilet noktasında fer'den daha üstün olduğu açıktır."3 Bu İslâmî esas, bütün ümmetler için de geçerli olmuştur. Onlar da dinlerini öğrenip yaşadıklarında ve öğretip yaşatmaya çalıştıklarında saadet ve selâmet bulmuşlar. Bunu terk ve ihmal ettikleri zaman da felâket ve helâkete mâruz kalmışlardır. Nasîhatın tesirli olmasının birçok sebepleri vardır. Rabbimizin tevfîkine itimâden bizzat idrak ettiğimiz ve ehemmiyetli bildiğimiz birkaçına işaret edeceğiz: 1- Nasihat, dinleyenlerin seviyesine uygun olmalıdır: Cenab-ı Hak şöyle buyurur: Rabbinin yoluna hikmetle, güzel nasihatla davet et! (Nahl: 125). Hikmet her şeyi yerli yerine koymak demektir. Bu tarife göre insanları Allah'a hikmetle davet etmeyi, herkesin seviyesine göre konuşmak olarak anlayabiliriz. Bu hususta peygamberimiz (sav) da şöyle buyurmuştur: Biz peygamberler, insanlara akıllarının derecesi miktarınca konuşmakla emrolunduk."4 Bu ayet ve hadisten anlaşılacağı üzere, her şeyden evvel, yaptığımız nasihatin tesirli olması için muhatapların seviyesini ve ihtiyacını göz önünde bulundurmamız gerekir. Zira insanların ihtiyaçları zaman ve zemine göre, insanları etkisi altına alan hadiselere binaen elbette farklı olacaktır. Nasıl ki hastalığın mizacına göre ilaçlar tebeddül ediyor, değişiyor, öyle de dinleyenlerin seviyelerine uygun bir sohbet yapılmalıdır ki hikmetli ve güzel bir nasîhat olsun. Yoksa o dersten istifade ya az olur veya hiç olmaz. Evet, yapılan vaaz ve nasihat az dahi olsa anlaşılması şarttır. Anlaşılmayan bir ders çok olsa da bir mâna ifâde etmez. ZAMANIN GEREKLERİNE GÖRE NASİHAT Meselâ bundan bir yüz sene önce bütün halkın Kur'ân ve sünnete büyük bir bağlılığı vardı. Ayet ve hadis söylendiği zaman veya bir müctehidin, bir evliyanın sözü nakledildiğinde itiraz eden olmazdı. Allah vardır dendiği zaman, Görmediğime inanmam! diyen yoktu. Ahiret vardır denilince, Kim gitmiş de gelmiş? diyen bulunmazdı. Îmân umumî idi. Bin kişiden ancak bir tanesinin îtikadı bozuk olabilirdi. Fakat zaman geçtikçe batı medeniyetinin tesiriyle, derd-i maişet ağırlaşmasıyla, ahlaksızlığın artması ve dini alanda cehaletin yaygınlaşmasıyla, insanlar maneviyattan ve ahiret meselelerinden uzaklaştı. İnsanlar maddiyattaki inkişaf ve terakkileri nispetinde maneviyatta tedennî edip geri kaldılar. Bugünkü insanlara İslami bir şey anlattığımız zaman, onlar bizden delil ve ispat istiyorlar. Eğer İslami mevzuları delil ve ispatla anlatıyorsak onları ikna edebiliyoruz. Aksi halde Bu budur kabul et! demekle onları inandıramıyoruz. Hulâsa; Osmanlı zamanında teslimiyet kuvvetli olduğundan onlara tesir eden nasihatler, bugünkü insanlara tesir etmez. Bu günkü insanları o zamanın köşelerine çekip aynı dersleri vermek, Rabbinin yoluna hikmetle, güzel nasihatle davet et! mealindeki Kur'ân'ın üslubuna uygun düşmez. İnsanlara akılları miktarınca (onların anlayabilecekleri tarzda) onlarla konuşunuz. kaidesine ittibaen biz, onların seviyesine inerek, anlayıp idrak edebilecekleri dersler vermek mecburiyetindeyiz. Ta ki söylediklerimiz hikmetli ve güzel bir mev'ize olsun. Kaynaklar: Müslim, Ebu Dâvud, NeseîTaberani, Bezzar.Ahkamü'l-Kur'ân. c.4, s.318, Ebu Bekir Cessas, Daru ihyau't-Turasil Arabi, 1405, Beyrut.Keşfül Hafa, c.1, s.196, hn:592

Kendimize göre ne kadar emîniz. Hayatımızda hiç kimseyi aldatmadık! Belki alenen kimseyi aldatmadık, oyalamadık. Fakat farkına varmadan oyaladığımız, aldattığımız birisi var: Kendimiz... Her zaman sığındığımız bir kelime: Biraz sonra yaparım. Dilimizde küçük bir cümle... O anda rahatlatıcı bir ilaç gibi. Çocukken alışmışızdır; annemiz çağırdığında, Biraz sonra giderim. Ödevlerimi yarın yaparım. Derken gençlik zamanımız geldi. Ertelemekten hiçbir şey yapamadık! Kazandığımız bir tek kuytu kafes var: AZ SONRA!" Yememizde, içmemizde kısacası fânî ömrümüzde hiç aksama yok. Hatta sipariş verdiğimiz bir yemek on dakika gecikse kıpır kıpır olur, yerimizde duramaz, Vücudumuzun gıdası! deriz. Peki, ya ruhumuzun gıdası olan namazımız, ibâdetlerimiz gecikince neler oluyor? O kadar huzursuz oluyor muyuz? Niye huzursuz olalım ki, ilâcımız hazır: AZ SONRA!" Bugünün işini yarına bırakma!,Bir günün öncekinden daha mükemmel olsun! düsturlarına rahatlıkla göz yumabiliyoruz! Derken bir gün, bir ay, bir yıl, bir ömür geçip gidiyor... Az bir ömür olan dünya hayatı için Az sonra! denilebilir. Fakat ilim veya ibâdet cihetinde bu kafes bizi hüsrâna sürüklüyor. Söz gelimi ibâdetteki sabrımızı sağa sola dağıtırsak, merkezi zayıflatırız. Yani o andaki vakti öldürür, nefis düşmanının silahını kuvvetlendiririz. Gençliğini hep ertelemekle geçiren bir insan sayısız nimetleri kaybeder. Başta Peygamberimiz (sav)'in, Sancağımdan başka hiçbir gölgenin bulunmadığı kıyâmet gününde Allah'a ibâdet ile büyüyen gençler benimledir. mükâfatından mahrum kalır. İhtiyarlayınca yaparım! der, ömür biter! İşlediği bir kusurda tövbesini erteleyen kimse kiri birikmiş çamaşır gibidir. Bedîüzzaman Hazretleri'nin dediği gibi Günah, kalbi siyahlandıra siyahlandıra nur-ı îmânı kalpten çıkarır. Tövbesiz bir seher vakti, bir Berat, bir Kadir, geçer giderken diğer Berata kadar belki ömrü biter. Beynimizde yine aynı efsunlu bir levha: BİR DAHAKİ SENEYE! Hiç düşündük mü? Sahâbe-i Kirâm, Kur'ân ve sünneti yaşamakta bizim gibi değillerdi. Doğrusu biz onlar gibi hiç olamadık! Onlar, kızgın kumlarda namaz kıldılar, oklar arasında tövbe ettiler. Hatta bazı sahâbeler îman ettiler, cihat ettiler, bir namaz vaktine dahi erişemeden şehit oldular. Rahmetli dedem anlatırdı: Bir gün dokuma tezgâhında çalışan bir işçi, patronundan namaz kılmak için izin ister. Îman ve itâatten nasipsiz zavallı patron, işçiye der ki: Namaz kazâ olur, iş kaza olmaz! Bu hâtıra zaman zaman aklıma gelir. Bizim namazımız, ilmimiz gibi uhrevî hayatımız hep kazalarla süslü, hep ertelemelerle dolu. Oysa dünya hayatımız dakik mi dakik. Dünyamızla ilgili neleri erteliyoruz Hak aşkına? Uhrevî işlere gelince, Ebedî dünyada kalacak gibi nazlanıyoruz maalesef! Hiç kat î senedimiz var mı ki gelecek seneye belki yarına çıkacağız! Ne bir dakika geri ne bir dakika ileri; ertelenmeyen ölüm zamanı gelince kimse demiyor, diyemiyor: AZ SONRA! Daha önce hiç karşılaşmadığımız ve îfâ etmediğimiz gibi aceleci bir tavırla işlemlerin tamamlanıyor. Ertelediğin amellerin, ilimlerin, tövbelerin ile baş başa kalıyorsun! O anda, yepyeni bir nidâ yükseliyor: BU FANİ ÖMÜR BİTTİ; AZ ÖNCE!

“Men temesseke” yani sünnet-i seniye olan İslâmiyet’e sımsıkı sarılmak, ona tutunmak gerekiyor. İşte bu noktada büyük müjde veriliyor: “Bu işi yapana yüz şehidin sevabı vardır.” Niçin? Çünkü buasırda sünnete sarılmak ve İslâmiyet’i yaşamak ve yaşatmak o kadar kolay değildir. Büyük fiyat ister. Evet, yanlış okumadınız. Büyük ikramiye size çıktı! Yani bu asırda yaşayan bütün Müslümanlara çıktı. Fakat ya haberimiz yok ya da büyüklüğünü tam idrak edemiyoruz! Bu hadîs-i şerif asrımıza bakıyor. Bu asrın özelliklerini ve beraberinde getirdiği büyük müjdeyi haber veriyor. Hadîs-i şerifin ifâde ettiği mânâ meâlen şöyle: Ümmetim fesâda düştüğünde kim benim sünnetime (İslâm'ın hükümlerine) sımsıkı tutunursa ona yüz şehîdin ecri vardır. Resulullah (sav) Efendimizin mucizelerinin içinde en çok dikkat çekeni hiç şüphesiz gelecekten verdiği haberlerdir. Resulullah (sav) Efendimiz, gaybî haberleri Allah'ın (cc) bildirdiği kadar ümmetine bildirirdi. Meselâ Hendek Harbinde İran, Mısır ve Bizans'ın fethini müjdelemesi ve Hz. Ömer (ra), Hz. Osman (ra), Hz. Ali (ra), Hz. Hamza (ra)'ın şehâdetlerini onlar hayatta iken haber vermesi gibi. Bu hadîs-i şerif de ihbâr-ı bil-gayb sınıfına dâhildir. Ümmetinin büyük fetihler yapıp dünyaya hükmedeceğini haber veren o Zât-ı Âl-i Şân Hazretleri (sav) ümmetinin bu büyük yükselişten sonra büyük bir fesâda mâruz kalacağını da haber veriyor. Yani bozulma ve gerileme devresi geçireceğinden bahsediyor. Bin dört yüz senelik İslâm tarihini incelediğimizde son yüzyılın başında başlayan ve bir kısmı hâlen devam etmekte olan fesat (bozulma) kadar hiçbir zaman böyle bir fesat devri yaşanmamıştır. Müslümanlar tarihin hiçbir döneminde İslâmiyet'ten bu kadar uzaklaşmamışlar ve bozulmamışlardır. Meselâ tarihin hangi devrinde ezan değiştirilmiş, câmilerin ahır olarak kullanıldığı görülmüş, Kur'ân-ı Kerîm sayfaları bakkalların elinde kese kâğıdı olarak kullanılmıştır? Yine hangi târih diliminde Kur'ân okumak ve okutmak, evinde bulundurmak yasaklanmış, Kur'ân yazısı kaldırılmış ya da yasaklanmış, İslâmi hayat bu derece yozlaşmıştır? Kezâ, hangi bir zaman Müslümana bakınca İslâmiyeti, İslâmiyete bakınca Müslümanı görmek bu derece zor olmuştur? Öyleyse fesad-ı ümmet bu zamandır diyebiliriz. Çünkü aksini ispat edecek daha büyük bir fesat devri görülmemiştir. Sevgili Peygamberimizin (sav) verdiği haber aynen çıkmış, bir mucizesi daha ayan beyan görülmüştür. Maalesef ümmetinin fesada düşmesi bile onun Peygamberliğinin başka bir delili olarak ortaya çıkıyor. Çünkü on dört asır geriden manevî bir dürbünle hâdiselere bakıp ümmetini uyarmış. Hadisin ifâde ettiği hakîkatler bununla da kalmıyor. Bu fesada maruz kalan ümmetine, kurtuluş mücadelesinin ne şekilde yapılması gerektiğini de haber veriyor. Men temesseke yani sünnet-i seniye olan İslâmiyet'e sımsıkı sarılmak, ona tutunmak gerekiyor. İşte bu noktada büyük müjde veriliyor: Bu işi yapana yüz şehidin sevabı vardır. Niçin? Çünkü bu asırda sünnete sarılmak ve İslâmiyet'i yaşamak ve yaşatmak o kadar kolay değildir. Büyük fiyat ister. NÎMET KÜLFET MUKABİLİNDE Ahir zamanda imanı elde tutmak ateşten koru elde tutmaya benzer. Ahir zamanda mü'min evinden mü'min çıkar kafir olarak girer. meâlindeki hadîs-i şerif, asrın ve zamanın dehşetini anlamamızı sağlıyor. Böyle bir zamanda yaşayan insanların dini yaşamalarının önünde pek çok engeller olacaktır. Hatta bazı durumlarda baskı, tehdit, hapisler hatta idam edilmek gibi neticeleri olabilir ve nitekim olmuştur. Bu fiyatı ödeyeceklere verilen ücret de elbette o nispette yüksek olacaktır. Nasıl ki düşmanın hücumu zamanında ya da soğuktan ölmek tehlikesi bulunduğu bir sırada bir saat nöbet tutmak bir sene ibâdetten daha faziletlidir. Hem madem bir dakikada şehit olan bir mü'min öyle bir makama çıkar ki başkası o makama erişmek için kırk sene ibâdet etse yine muvaffak olamaz. Aynen öyle de fitne-i âhir zamanın tam ortasına düşmüş, fesâd-ı ümmet denilen en dehşetli zamanı yaşayan bir mü'min, bu zamanın bütün zorluklarına göğüs gererek her türlü ezâ ve cefâya karşılık bütün himmet ve gayretini sünnet-i seniyenin ve hakaik-i Kur'âniye'nin ihyâ ve inşâsına sarf ederse elbette ona büyük ikramiye vaad edilecektir ve vaad edilmiştir. Tarihte eşi benzeri olmayan bu devrin, ücretinin de eşi benzeri olmayacaktır. Mecelle'de yazıldığı gibi, Nîmet külfet mukabilinde, külfet nîmet mukabilindedir. Madem tarihin en dehşetli zamanında yaşıyoruz. Acaba bu dehşetten kurtulabilir miyiz? Biz de bu sevabı kazanabilir miyiz? Bu büyük ikramiye bize de isabet eder mi? Neden olmasın? Biz de bu fiyatı verirsek vaad edilen ücret bize de verilecektir. Yeter ki İslâmiyet'i dosdoğru yaşayalım. Yeter ki bütün himmet ve gayretimizle sünnet-i seniyenin ihyâsına hizmet edelim. Çünkü hadiste sınır konulmamış, bu ikramiyede zikredilen vaatte bir sınır yoktur. Çünkü hazine-i rahmetten veriliyor. Malumdur ki o hazine tükenmez, meyve gitse yerine gelen var, ağacı bâkîdir. Bu büyük ikramiye neden bize de isabet etmesin?

“Kâinat mescid-i kebîrinde (büyük mescidinde) Kur’ân okunuyor. Onu dinleyelim. O nûr ile nurlanalı lım, hidâyetiyle amel edelim ve onu vird-i zebân (dil zikri) edelim. Evet, söz odur ve ona derler. Hak olup, Hak’tan gelip, Hak diyen ve hakîkati gösteren ve nûrânî hikmeti neşreden (yayan) odur.” Î'câz, Fahr-ı Âlem (asm)'ın risâlet dâvâsında göstermiş olduğu en büyük mucizesi olan Kur'ân-ı Mu'cizü'l-Beyân'ın, sahib olduğu harikulade hususiyetleriyle, başkalarını, onun benzerini yapmaktan âciz bırakarak hakkaniyetini ispat etmesi demektir. Î'câz, Kur'ân'ın üzerindeki İlâhî tuğra ve sikkedir, onun Mütekellim-i Ezelî olan Cenâb-ı Hakk'a ait bir kelâm olduğunu gösteren bir mühürdür.. Î'câz, Kur'ân'ın câzibeli bir hususiyeti, aynı zamanda onun Allah katından geldiğinin en büyük delîli ve Kur'ân'ın tahrîfine en büyük mâni'dir. Kur'ân'dan beslenmeyen ve Kur'ân'ın malı olmayan bütün sözler toplansa, değil bütün Kur'ân'ın, en kısa bir âyetinin dahi benzerini getiremezler. Zîrâ, her âyet farklı bir mânâ ve surete sâhib olsa da, üzerindeki i'câz damgasından dolayı hepsi birden lisân-ı hâlleriyle aynı hakikati haykırıp, tevhîde işâret ediyorlar. Î'câz, belâğat nüktelerindeki inci gibi incecik parıltıların karışıp toplanmasından meydana gelen hârika bir nurdur. İksir gibi te'sirli olan i'câzın en mühim ciheti ve esâsı ise, Kur'ân'ın nazmındaki belâğatıdır. Kur'ân-ı Hakîm'in her ciheti ve surelerinden harflerine kadar istisnâsız her cüz'ü mucizedir; beşer, taklîdinden âcizdir. Âlemlerin Rabbi'nin emir ve nehiylerini ve dînin hükümlerini kullara teblîğ etmek; kâinât kitâbının sahîfelerinde nakşedilmiş olan hikmetli mânâları okuyup, sâir insanlara okutmak ve yaratılış ile ölümden sonraki hayâtın sırrını ve hikmetlerini insanlara ders vermek için gönderilen peygamberlere, dâvâlarını tasdik için verilen ve insanların benzerini yapmaktan âciz kaldığı hârikulâdeliklere mucize denir. Peygamberlerin mazhar oldukları mucizeler, gönderildikleri zamana ve içinde bulundukları kavmin hususiyetlerine göre farklılıklar arz etmiştir. Meselâ, Hazret-i Musâ (as) zamânında sihir çok ileri gitmiş olduğundan mucizeleri de sihirbazlara galebe çalacak neviden gelmişti. Hazret-i Mûsâ (as) zamânında tıp meşhur olmakla, gösterdiği mucizeler de o cihetten gelmiş ve ölüleri dahi Allah'ın izniyle diriltmiştir. Bunun gibi, belâğat ve fesâhatin, şiir ve hitâbetin, kâhinlik ve gaybdan haber vermenin ve geçmiş ümmetlerin hâlini ve bazı yaratılış hâdiselerini bilmenin revaçta olduğu hatta zirveye çıktığı bir zamanda kendisine risâlet vazîfesi verilen ve sözleri ve hâlleriyle Kur'ân'ın bir mucizesi olan Resulullah (asm)'ın en büyük mucizesi de Kur'ân-ı Azîmü'ş-şân'dır. KUR'ÂN'IN BENZERİ GETİRİLEMEZ! Kur'ân-ı Mu'cizü'l-Beyân, nâzil olduğu zamandan beri cinlere ve insanlara, tam bin dört yüz senedir: Eğer kulumuza indirdiğimiz (Kur'ân')dan şübhe içinde iseniz, onun benzerinden bir sure getirin; eğer (iddiânızda) doğru kimseler iseniz, Allah'dan başka şâhidlerinizi (yardımcılarınızı) da çağırın! (2/23) ve Eğer yapamazsanız, ki asla yapamayacaksınız, öyleyse o ateşten sakının ki, yakıtı insanlarla taşlardır; (ve) kâfirler için hazırlanmıştır. (2/24) meâlindeki pek çok âyetlerle meydan okuyor. Netîcede: Kur'ân, (Habîbim, yâ Muhammed!) De ki: 'Yemîn olsun, eğer insanlar ve cinler bu Kur'ân'ın bir benzerini getirmek üzere bir araya gelseler, birbirlerine yardımcı da olsalar, (yine) onun benzerini getiremezler' (17/88) meâlindeki âyetinin de sarâhatiyle, asla bir benzerini getiremediler ve hepsine birden diz çöktürdü ve hepsi hayretle dinleyip belâgatine secde ettiler. Öyle ki, Muallakât-ı Seb'a (yedi askı) namındaki gurur kaynakları olan en büyük şâirlerinin altın harfler ile yazarak Kâ'be duvarına astıkları en meşhur şiirlerini oradan indirtti, hükümlerini kaldırdı. O kadar ki, meşhur şâir Lebîd'in kızı babasının şiirini Kâ'be'nin duvarından indirirken: Âyetlere karşı bunların kıymeti kalmadı diye i'tirâf ediyordu. Hattâ Hazreti Ömer (ra)'ın da dâhil olduğu Ashâb-ı Kîrâm'dan pek çok zât (radıyallâhü anhüm ecmaîn) vardır ki, bunlar, Kur'ân'ın âyetlerini dinledikten sonra: Bu kelâm, aslâ bir insan kelâmı değildir diyerek İslâm'ın nurlu halkasına dâhil olmuşlardır. Ebu Cehil gibi bazı müşrik ileri gelenlerinin ise, müşrik kaldıkları hâlde Peygamberimizin Kur'ân kırâetini gizlice ve hayranlıkla evinin penceresinden dinlediklerini, yine bazı müşriklerin âyetleri işitince secdeye kapandıklarını ve kendilerine: Sen Müslüman mı oldun? diye sorulduğunda; Hayır! Ben bu âyetin belâğatına secde ettim! dediklerini târih nakletmektedir. Bin dört yüz senedir Kur'ân-ı Hakîm'e nazîre yapılamaması, bir benzer getirilememesi, onun üzerindeki 'i'câz' damgasını güneş gibi âşikâre gösteriyor. O Furkân'ın üzerindeki 'i'câz' mührü dahi, Kur'ân-ı Hakîm'in 'Kelâmullah' olduğunu kat'î bir surette isbât ediyor. KUR'ÂN BÜTÜN KİTAPLARIN ÜZERİNDEDİR Hem Kur'ân'ın dostları olan mü'minler, Kur'ân'a benzemek ve onu taklîd etmek şevkiyle ve düşmanları dahi Kur'ân'a mukabele ve tenkid etmek ve Kur'ân'ın hakikatlerini çürütmek sevkiyle, nâzil oluşundan günümüze kadar yazılan ve fikirlerin birikip birbirine güç katmasıyla terekküb eden milyonlarla Arabca kitablar ortada geziyor. Bu kitablarla Kur'ân'ı mukayese edip insaf ile nazar eden herkes, hiçbirisinin ona yetişemediğini i'tirâf edip elbette: Bu Kur'ân, bunlara benzemez ve onların mertebesinde değil diyecek. Hiçbirisine benzemediğine göre, ya onların altında veya umumunun fevkinde olacak. Umumunun altında olduğunu dünyada hiçbir fert, hiçbir kâfir, hattâ şeytan dahi diyemez. Hiç mümkün müdür ki bu kadar ulvî, emsalsiz hakikatlerden bahseden ve işitilmesiyle her ruha tesir eden bir kitap bütün kitapların altında olsun! Öyle ise Kur'ân-ı Mu'cizü'l-Beyân, yazılan umum kitapların fevkindedir. Hadd-i zâtında beyânı mucize olan Kur'ân, başka kelâmlarla kıyas dahi edilemez ve ona değil yetişmek yaklaşılamaz bile. Kur'ân'ın membaına dikkat edilse, derece-i belâğatı, ulviyet ve hüsnü anlaşılır. Çünkü Kur'ân, bütün âlemlerin Rabbi ve yaratıcısının hitâbı ve içinde hiçbir cihette taklîdi ve sun'îliği hissettirecek bir emâre bulunmayan eşsiz ezelî kelâmıdır. Hem de iki cihan saâdetini ve kâinâtın yaratılışının netîcelerini ve ondaki Rabbânî maksadlara âid mes'eleleri beyan ve îzâh eden ve koca kâinâtın bir harita, bir saat, bir hâne gibi her tarafını gösterip çevirerek, onları yapan san'atkârı talîm ve tarif eden Kur'ân-ı Mu'cizü'l-Beyân'ın elbette mislini getirmek mümkün değildir ve derece-i i'câzına yetişilemez. Kur'ân'ın üslub-ı âlîsinden anlaşılıyor ki, kâinâtı sonsuz kudretiyle yaratan Zât kim ise, bu Kitâb-ı Mübîn de O'nun kelâmıdır. Kur'ân'da hiçbir cihetle sun'îlik ve tekellüf eseri görülmediği gibi, hiçbir taklit şüphesi veya başkasının yerine kendini farz edip konuşmuş gibi bir hîle emâresi dahi gözükmüyor. Nasıl ki bütün ciddiyetiyle, bütün safvetiyle, bütün hulusuyla sâfî, berrak, parlak beyânı, nasıl gündüzün ziyası Güneş'ten geldim der. Kur'ân dahi: Ben kâinâtın Yaratıcısının beyânıyım ve kelâmıyım der. Elhak, dünyayı ışıklandıran ziyâyı, güneşten başka bir şeye vermek mümkün olmadığı gibi; kâinâtın sırlarının üzerindeki örtüyü kaldırıp, yaratılışın hikmetlerini keşfederek, âlemi nuru ile ışıklandıran Kur'ân-ı Azîmü'ş-şân dahi, ancak Rabbü'l-Âlemîn olan Şems-i Ezelî'nin kelâmı olabilir.

Arab ediblerinin i'câz-ı Kur'ân'ın bir tek vechi olan belâğatı noktasında tek bir suresinin mislini getirmekten çekinmeleri ve şimdiye kadar hiçbir i'câz vechine karşı çıkamamaları ve acz içinde sükut etmeleri, Kur'ân'ın i'câzına, mucize oluşuna, beşerin gücünün fevkinde oluşuna en büyük delildir. Hâlbuki Kur'ân defalarca: Eğer bunun Allah kelâmı olduğunda şübheniz varsa, haydi benzerini getiriniz diye meydan okumuştur ve okuyor. Üstad Bedîüzzaman Hazretleri, Kur'ân'ın muârazaya dâ'vet eden çok sayıdaki âyetlerini sekiz mertebede şöylece îzâh ediyor: 1. Yüksek nazmıyla, gayba dâir haberleriyle, ihtivâ ettiği ilimlerle, ve yüksek hakikatler ile berâber, tam Kur'ân'ın mislini ve benzerini, ümmî bir şahıstan getiriniz! 2. Eğer böylece benzerini getirmeye tâkatiniz yok ise, belâğatlı bir nazımla uydurma şeylerden olsun getiriniz! 3. Eğer buna kudretiniz yetmezse, Kur'ân'ın tamamına değil, on suresine benzer getiriniz! 4. Eğer bunu da yapamadıysanız, uzun bir suresinin benzerini yapınız! 5. Eğer bu da size kolay değilse, kısa bir suresinin benzerini olsun yapınız! 6. Eğer ümmî bir şahıstan getiremediyseniz, âlim ve kâtib bir şahıstan olsun getiriniz! 7. Şâyet buna da imkân bulamadıysanız, birbirinize yardım ederek ve eski güzel eserleri, hattâ istikbâldekileri de yardıma çağırarak olsun yapınız! 8. Bunu da yapamazsanız, bütün âlimleriniz, belâğatçılarınız, hatta taptığınız putlarınız size yardım etsin! Hatta bütün insanlar ve cinler de size yardım etsinler! Yoksa din, can, mal ve âileleriniz dünyada ve âhirette de büyük tehlikeye düşecektir. İşte Kur'ân yalnız nazil olduğu yirmi üç senede değil, bin dört yüz seneden beri cin ve insanlara karşı bu meydan okumayı yaptığı hâlde, o zamanın insanları susup mukabele edemediği gibi, bugün için de tüm insanlık aczini ve çâresizliğini kabul etmektedir. Meşhur belâğat imamı Câhız'ın dediği gibi: Muâraza-i bi'l-huruf mümkün olmadığından, muhârebe-i bi's-süyufa mecbur oldular. Yani harflerle benzer getiremediklerinden kılıçlarla harb etmeye mecbur kaldılar! Harflerle yapamadıklarını, harblerle yapmak istediler!

Kur'ân sadece dinlense ve hiçbir mânâsı anlaşılmasa dahi dinleyenlere verdiği huzur ve ferahlık, onun kendisine îmân etmeyenlere dahi gösterdiği mucizevî bir i'câzıdır. Dünyanın değişik yerlerinde bu konuda özellikle hastalara Kur'ân okunması ile ilgili yapılan birçok bilimsel araştırmalar bunu ispat etmiştir. Kur'ân'ın usanç vermemesi onun ayrı bir mucizevî özelliğidir. Defalarca okunmasına rağmen bıktırmaması onun insan sözü olmadığının en büyük bir delilidir. Kâinatta Fâtiha Suresi kadar okunan bir başka metin yoktur. Sadece bir Müslüman 15 yaşında düzenli olarak namaz kılmaya başlasa 60 yaşına kadar geçen 45 senelik ömründe Fâtiha Suresi'ni 657.000 kere sadece namazda okur. Bugün beşer, hangi beşer sözünün bu kadar okunup da usanç vermediğini iddia edebilir. Beşerin bütün sözleri eskimiştir. Daha güzeli yazıldığında eskisi çoktan unutulmuştur. Kur'ân ise her tekrarında, kendisinden daha fazla istifâde edilen bir mucizedir. Hem Kur'ân'ın hitabı öyle bir hitaptır ki, sanki bütün hayat sınıfları bir araya toplanmış da, bir tek öğretmen bir kerede onların hepsine istedikleri her türlü ihtiyaçlarını karşılayabilecekleri bir hitapta bulunur. Aynen öyle de belâgat ve fesâhat ilmiyle uğraşanlara karşı kendisinde bulunan beliğ i'câzı ile i'câzını gösterirken, fen ilimleri ile uğraşanlara fennî mâlumatlarla i'câzını gösterir. Kezâ tarihi ile ilgilenenlere ise geçmiş ümmetlerin ve peygamberlerin kıssalarından i'câzını göstererek sanki asırlar delinip o zamanlara gidilir ve misâller verilir. Kezâ böyle kırk tabakadan kırkına da kırk vecihle vech-i i'câzını gösterir. Her tabaka payına düşeni alır ve Kur'ân herkesi doyurur. Kur'ân'ın küçük çocuklarımıza da bir nevi vech-i i'câzı bulunmaktadır. Özellikle ilkokula giden ve başlangıcında olan çocuklarımıza bir tek şiiri ezberletmek için ne kadar çok çaba sarf ettiğimizi düşününüz. Bütün bu gayretler, ertesi gün bir daha hatırlanmayacak olan bir beşerî lafzı ezberletmek içindir. Oysa o küçücük çocukların Kur'ân âyetlerini kolayca ezberlemeleri ve bir daha hayatlarının sonuna kadar bıkmadan okumaları belki de Kur'ân'ın bizim günlük hayatımızdaki en aydınlık mucizevî özelliklerinden biridir. Bugün hıfz yoluyla akıllarda ve ruhlarda muhâfaza edilmiş ve edilecek olan başka hangi eser vardır? Yaşadığımız semtlerde âhir zaman hayatından erken yaşlarda sıkıntılar çekmiş, titiz, sese dayanamayan ve ev hayatını da refika-i hayatlarına zehir eden komşularımız ve akrabalarımız vardır. O sese dayanamayan adamlar Kur'ân okunduğunda hiç şikâyet etmezler. Hatta sıkıntılı ruhî ve psikolojik hallerinde Kur'ân okuyan birilerinden yardım istemeleri veya medya araçları ile Kur'ân dinlemeleri ve rahatlamaları da içtimâi hayatta çok sık karşılaştığımız Kur'ân'ın mucizevî özelliklerinden biridir. Ölüm anı ki kimsenin, dünyanın aldatıcı yüzüne dönüp bakmadığı bir andır. İşte o an insanı ancak Kur'ân'ın sedası rahatlatabilir. Bütün İslâm âlemi avâmından havassına kadar bilir ki sekerât halinde Kur'ân okunduğunda bir rahatlama olur. En azından o an tamamlanana kadar Kur'ân'ın insana bir i'câzı görünür. Ölüme yakınlaşıldığında, uçakların düşme tehlikesi geçirdiği türbülânslarda, gemilerin batma tehlikesi atlattığı fırtınalı havalarda Kur'ân'dan haberi olup da ona hiç sarılmayanların bile, Allah'a yalvardıkları ve küçükken bildikleri bazı duaları okumaya başladıkları görülür. Tehlike atlatıldığında yine tehlike öncesi hallerine dönecekleri bilinse de Kur'ân'dan o anda istimdat etmeleri yine Kur'ân'ın onlara karşı bir nevi mucizesidir.

İslâm âlimleri Peygamberimiz (sav)'ın bin kadar mucizesi olduğunu tespit etmişlerdir. Kur'ân-ı Kerîm ise onun en büyük mucizesidir ve bütün bu mucizeler içerisinde Kur'ân'ın müstesnâ bir yeri vardır. Peygamberimiz (sav) şöyle buyurmuştur: Peygamberlerden her bir peygambere insanların îman etmesi için (Allah tarafından) mutlaka mucizeler verilmiştir. Bana verilen mucize ise Allah'ın bana vahyettiği Kur'ân'dır. Bu yüzden kıyâmet gününde tâbi'leri en çok olanın ben olacağımı umuyorum. (Buhârî, Müslim) İmam-ı Suyuti bu hadîsi şöyle açıklar: Peygamberlerin mucizeleri, risâletlerinin bitimiyle son bulur; bunlara ancak o sırada yaşayanlar şâhid olur. Kur'ân'ın mucizeleri ise, kıyâmete kadar bâkidir. Harikulâdeliği üslubunda, belâgatinde, gaybî haberlerindedir. Asırlar geçtikçe olacağını haber verdiği her şeyin meydana gelmesi, verdiği haberlerin doğruluğunu gösterir. (Kur'an İlimleri Ansiklopedisi, El-İtkan Fî Ulumi'l-Kur'ân Tercümesi, c.2, s. 307) İslâm'ın ilk devirlerinden itibaren pek çok âlim, Kur'ân'ın i'câz yönleri üzerinde durmuştur. Bu hususta müstakil eser yazan pek çok âlimden bazıları; Fahreddin-i Râzi, Abdulkâhir Cürcanî, Bakıllâni Hattâbi, Rummâni, Zemlekâni, İbn Suraka'dır. Bedîüzzaman Hazretleri, Risâle-i Nur Külliyâtı'nı Kur'ân'ın mucizeliğini ispat etmek için yazmıştır. O, Birinci Dünya Savaşı öncesinde gördüğü bir rüyada mühim bir zâtın İ'câz-ı Kur'ân'ı (Kur'ân'ın mucizeliğini) beyân et! dediğini işitir ve hemen arkasından Kur'ân'ın nazmındaki i'câzını âyet âyet, cümle cümle, kelime kelime, hatta harf harf gösterip isbat eden İşârâtü'l- İ'câz tefsîrini telif eder. Fakat bilhassa mânâlarındaki İ'câz-ı Kur'ân'ı güçlü deliller ve zengin muhtevayla Risâle-i Nur Külliyatı'yla îzah ve ispat eder. Meselâ, Âyete'l-Kübrâ Risâlesi'nde şöyle der: Bu seyyah, bu zamanda bulunduğu münâsebetiyle, en evvel, mânevî i'câz-ı Kur'âniye'nin lem'aları olan Risâle-i Nur'a baktı ve onun yüz otuz risâleleri, âyât-ı Furkâniye'nin nükteleri ve ışıkları ve esaslı tefsirleri olduğunu gördü. Ve Risâle-i Nur, bu kadar muannid ve mülhid bir asırda, her tarafa hakâik-i Kur'âniye'yi  ücâhidâne neşrettiği halde, karşısına kimse çıkamadığından ispat eder ki, onun üstâdı ve membaı ve mercii ve güneşi olan Kur'ân, semâvîdir; beşer kelâmı değildir. Her ne kadar Risâle-i Nur Külliyatı bütünüyle i'câz-ı Kur'ân'ı ispat ediyorsa da, i'câz-ı Kur'ân'ı birinci derecede ele alan risâleler de vardır. Bunlar içinde Mucizât-ı Kur'âniyye Risâlesi olan 25. Söz başta gelir. Bedîüzzaman Hazretleri bu mevzuda şöyle der: Resâilü'n-Nur'un yüzer hüccetlerinden bir tek hüccet-i Kur'âniyesi olan Yirmi Beşinci Söz ile On Dokuzuncu Mektubun âhiri, Kur'ân'ın kırk vecihle mucize olduğunu öyle ispat etmiş ki, kim görmüşse, değil tenkit ve itiraz etmek, belki ispatlarına hayran olmuş, takdir ederek çok senâ etmiş. Bedîüzzaman Hazretleri risâlelerinin bazı yerlerinde Kur'ân'ın 7 cihetle, bazen de 40 cihetle mucize olduğundan hatta bir tasnîfe göre iki yüz aksam-ı i'câziyesinden bahseder. Hakikatte 40 vech-i i'câz, 7 vech-i i'câzın açılımıyla ortaya çıkar. 7 vech-i i'câz şunlardır: 1. Kur'ân'ın belâgat (edebi) yönünden i'câzı, 2. Kur'ân'ın gaybdan haber vermesindeki i'câzı, 3. Kur'ân'ın câmiyyeti, yani çok zengin mânaları ihtivâ etmesindeki i'câzı, 4. Kur'ân'ın her asırda gençlik ve tazeliğini muhafaza etmesi, 5. Ümmî bir zattan sudur etmesi, 6. Kur'ân'ın İslâm dinini netice vermesi, 7. Bu 6 vechin mecmuundan hâsıl olan i'câz.

“Padişah-ı Bîmisal, kavm-i Nûh’un mahvı için Semâvât ve Arz’a emir vermiş. Vazifelerini yaptıktıtan sonra fermân ediyor: Ey Arz! Suyunu yut! Ey semâ! Dur, işin bitti! Su çekildi. Dağın başındamemur-ı İlahînin çadır vazifesini gören gemisi kuruldu. Zâlimler cezâlarını buldular. Kur'ân mucizedir ve Allah kelâmıdır. Kur'ân'ın edebî yönü yani belâgati onun mucize oluşunun en bâriz cihetidir. Bu yazımızda Kur'ân'ın edebî özelliğini bir nebze tanıtmaya çalışacağız. Kur'ân'ın belâgat ve fesâhati elbette bir dergi yazısının boyutlarını aşar. Burada yapmak istediğimiz sadece ( القطرة تدل علي البحر ) Katre denize delalet eder sözü mucibince Kur'ân'ın bir âyetindeki edebî özellikleri göstererek bütünü hakkında bir fikir vermeye çalışmaktır. Katre ile kastettiğimiz pek çok âlimin edebî özelliğine hayran olduğu Hud Suresi'nin 44. âyetidir. Bu âyette şöyle buyrulur:           وقيل يا أرض ابلعي ماءك ويا سماء أقلعي وغيض الماء وقضي الأمر واستوت على الجودي وقيل بعدا للقوم الظالمين Yere, 'Suyunu yut!' göğe, 'Ey gök sen de (suyunu) tut!' denildi. Su çekildi, iş bitirildi; gemi Cudi'ye oturdu. 'Zalimlerin kavmi Allah'ın rahmetinden uzak olsun' denildi. İmam-ı Kurtubî bu âyet hakkında: Eğer Arap ve Arap olmayanların sözleri araştırılsa nazmının güzelliği, belâgatinin mükemmelliği, mânâlarının genişliği itibarıyla bu âyet gibi bir söz bulunmaz der. İmam-ı Zerkeşî ise: Eğer bu cümle içinde münderic olan lâfızdaki bedâat, belâgat, îcaz ve fesâhat şerhedilecek olsa, kalemler kurur, eller yorulur der. Müfessir Âlusî de bu âyetle ilgili tafsîlatlı îzahlar yapar. Bu îzahların bir kısmı şöyledir: Bil ki, bu âyet-i kerîme i'câzın en son mertebelerine ulaşmış, arabın başını eğmiş ve perçeminden çekmiştir. Fesâhat dâiresinin dar geleceği güzellikleri üzerinde toplamıştır. Belâgatin sağlam ve düzgünlüğünde mızrağın demir ucu gibidir. Rivâyet olunur ki, Kureyş kâfirleri Kur'ân'a karşı muâraza yapmak istediler. Zihinlerinin sâfîleşmesi için kırk gün buğday unu, koyun eti yemediler, şarap içmediler. İstedikleri şeyi yapmaya başlayınca, bu âyeti işittiler. Birbirlerine dediler ki, bu söz yaratıkların sözüne benzemiyor. Bunun üzerine yapmaya başladıkları şeyi bıraktılar ve dağıldılar. Yine rivâyet edilir ki, İbn-i Mukaffa fesâhatli ve belâgatli bir kimseydi. Hatta zamanının en fasîhi idi. Kur'ân'a muâraza yapmak istedi ve bir takım sözler nazmetti. Bunları fâsılalara ayırdı, sonra da bunlara Sureler adını verdi. Bir gün sabî bir çocuğun bir mektebde bu âyeti okuduğunu gördü. Hemen geri döndü ve yaptığı şeyleri imhâ etti. Ve şöyle dedi: Şehâdet ederim ki, buna karşı aslâ muâraza edilemez ve bu, beşer kelâmından değildir. İbn Ebil Esba ve müfessir Ebu Hayyan gibi âlimler, bu âyette 17 kelime olduğu hâlde 20 civarında edebî özelliğin olduğunu tespit etmişlerdir. Biz burada bu iki zâtın yazılarından istifâde ederek maddeler halinde bu edebî özellikleri sıralayalım:5 1. ابلعي) , (أقلعي) “Suyunu yut” ile “suyunu tut” lâfızları arasında tam bir “Münasebet” vardır. (Tenâsüb veya telfik bir cümlede mütenâsib şeyleri cem etmektir. Top, tüfek gibi) 2. Yine bu iki kelimede “İstiâre” vardır. (İstiâre, bir benzetme sanatıdır. Kelimeyi kendi mânâsında değil de başka bir mânâda kullanmaktır. “Güneş gülümsedi” cümlesinde olduğu gibi) 3. Yine bu iki kelimede “Cinas-ı Nakıs” vardır. (Cinas iki lafzın mânâları muhtelif olduğu hâlde, telaffuzlarının birbirine benzemesidir.) 4. أرض) (سماء)) “Arz” ve “semâ” lâfızları arasında “Tıbak” sanatı vardır. (Tıbak, veya mutabakat bir cümlede iki zıt kelimeyi bir arada kullanma sanatıdır.) 5. Allahü Teâlânın ( يا سماء ) “Ey Semâ!” kavlinde “Mecaz” vardır. Hakikatte bu “Ey semanın yağmuru” demektir. 6. (غيض الماء)“Su çekildi” ifadesinde «İşâret» vardır. Onunla çok mânâları açıklamıştır. Çünkü su, semânın yağmuru kalkmadan ve yer kendisinden çıkan menbaları yutmadan çekilmez. Böylece yerin üstünde biriken sular eksilir. 7. Yine bu kelimede “Ta’lil” (sebep beyan etme) sanatı vardır. Çünkü suyun çekilmesi geminin oturmasının illetidir.  واستوت) . 8 )“Oturdu” kelimesinde “İrdaf” sanatı vardır. (Bu cümledeki «استوت (gemi oturdu)» kelimesi tam bir ifadedir. Buna, « على الجودي ” (Cudi dağının üzerincd de)» kelimesi, bu yerde tam mânâsıyla yerleştiğini mübalağa şeklinde ifade etmek için irdaf (ilâve) edilmiştir. 9.  (وقضي الأمر)“İş bitirildi” ifadesinde “Temsil” sanatı vardır. Helak olanların helak edilmesi, kurtulanların kurtarılması "الأمر” kelimesiyle tabir edilmiştir. 10. (Yine burada) “Sıhhatit taksim” vardır, Çünkü suyun eksilmesi hâlindeki kısımlarını ihtiva etmiştir. Onlar da şudur: Semânın suyunun ve yerden çıkan suyun hapsolması ve yerin üstündeki suyun çekilmesi. (Taksim bir şeyin aklen mümkün olanını değil, fiilen mevcut olan kısımlarrını sıralamaktır.) 11. (بعدا للقوم الظالمين)  “Zalimlerin kavmi Allah’ın rahmetinden uzak olsun” bedduâsında “İhtiras sanatı” vardır, tâki helâke müstehak olmayanların da boğulacağı tevehhüm edilmesin. Çünkü Allahın adâleti müstehak olmayanlara beddüâyı meneder. (İhtiras sanatı kastedilen mânânın aksi anlaşılma ihtimali olan cümlede, bu ihtimali kaldırma için yapılan ıtnabdır.) لظالمين) . 12) «Zalimler» kelimesinde “İzah” vardır. Buradaki “zalimler” “kavmminin ileri gelenleri ona her uğradıklarrında...” (Hûd, 38) âyetinde zikri geçen kimselerdir. Buradaki « ا لقوم » kelimesindeck ki «elif-lâm» ahd için yani daha önce bilinen bir şeyi belirtmek içindir. 13. Yine bu ( الظالمين ) “Zalimler” kelimesinde zem ve tahzir (kötüleme ve sakındırma) vardır. Buraya kadar saydıklarımız âyetin cüzlerinde geçen meziyetlerdir. Âyetin bütününde görülen edebi sanatlar ise şunlardır: 14. Bu âyette “Hüsn-i nesk” sanatc tı vardır. (Hüsn-ü Nesk; mütekellimin uygun bir uslüp dahilinde atıflarla birbirini takip eden, birbirine lâfız ve mânâ yönünden yakın olan kelimeleri, ayrı cümlelerde başlı başına bir mânâ teşkil edecek, mânâsı lafzıyla müstakil olacak şekilde kullanmasına denir. Buna en güzel örnek bu âyettir.) 15. Mânâ ile beraber lafzın “İtilaffı” sanatı vardır. (Buna Muvafakat da denmiştir. İtilaf lâfızların mânâya uygun olması demektir. Mesela savaşla ilgili sözlerde şiddet ifade eden, gazel gibi şiirlerde de yumuşaklık, incelik ifade eden kelimelerin kullanılması gibi.) 16. Âyette “İcaz” vardır. Çünkü Allah u Teâlâ hâdiseyi şümûllü bir şekilde en kısa ibârelerle anlattı. (İcaz, az sözle çok mânâları ifade etmek veya maksudu en az kelime ile ifade etme sanatıdır.) 17. “Teshim”, çünkü âyetin evveli, âyetin âhirine delâlet ediyor. (Teshim, sözün başlangıcının sonuna delalet etmesidir.) 18. “Tehzib”, Çünkü kelimeleri güzel vasıflarla vasıflanmış. Her kelimede harflerin çıkış yerleri kolay; kabalık ve terkîb zorluğundan hâlî olmakla beraber,üzerlerinde parlaklık ve güzellik vardır. 19. “Hüsnü beyan”, çünkü dinleyen, sözün mânâsını anlamak için duraklamaz. Ondan bir şeyi anlamak ona zor gelmez. 20. “Temkin”, çünkü fâsıla, kendi mahallinde karar bulmuş, kendi yerinde mutmain olmuş; endişeye ve yardım istemeye gerek yok. 21. “İnsicam”, bu, lâfızda düzgünlükle beraber, sözün kolaylık, tatlılık ve yumuşaklıkla hızlıca akıp gitmesidir. Tıpkı havadan azıcık suyun akıp gitmesi gibi. 22. Bu âyette “İtiraz” sanatı da vardır. İtiraz sanatı, bir veya birkaç cümleden meydana gelen, arasında irabdan mahalli olmayan bir veya birkaç cümle giren, müphemliği kaldırmaktan ziyade, bir nükteden dolayı mânâ yakınlığı taşıyan cümledir. Bu âyette 3 itirazi cümle vardır. Bunlar “su çekildi”, “iş bitirildi” ve “(gemi) Cûdi’ye oturdu” cümleleridir. 23. Ayrıca bu âyette tıbak sanatının bir çeşidi olan “Mukabele”de vardır. Mukabele cümlede iki veya daha fazla kelimenin zıtlarıyla birlikte bir tertib üzere zikredilmesidir. Bu âyette Emir, nehiy, İhbar, nida, Sıfat, isim, Helak ve ibka, Mesut etme, şaki kılma yönüyle “mukâbele” vardır. 24. Bu âyette “Müsavat” vardır. Lâfız ile mânânın birbirine müsavi olması, ne az ne de çok olmaması. Bu âyet, Kur’ân denizden bir katredir. Kur’ân’ın pek çok âyetinde bu tür özellikler çoklukla vardır. Meselâ âlimlerden İbnü’l-Esir, “Kısasda sizin için hayat vardır” (Bakara, 179) âyetinin, “Ölüm öldürmeyi önler” darbı meselinden yirmi kat üstünlüğe sahip olduğunu delilleriyle ortaya koyar.6 Fahreddin Râzî, “Kâfirûn Sûresi”nin başındaki “De ki” kelimesinde 40 nükteyi tefsirinde tafsilatıyla zikreder.7 İmam-ı Suyûtî, “Allah iman edenlerin velisi, dostudur. Onları karanlıklardan nura çıkarır” (Bakara, 257) âyetinde 120 çeşit belagat nüktesini küçük bir risâlede toplamıştır.8 “Padişah-ı Bîmisal, kavm-i Nûh’un mahvı için Semâvât ve Arz’a emir vermiş. Vazifelerini yaptıktan sonra fermân Kur’ân’ın belâgati ediyor: Ey Arz! Suyunu yut! Ey semâ! Dur, işin bitti! Su çekildi. Dağın başıda memur-ı İlahînin çadır vazifesini gören gemisi kuruldu. Zâlimler cezâlarını buldular. İşte şu üslûbun ulviyetine bak. “Zemin ve gök iki muti’ asker gibi emir dinler, itaat ederler” diyor. İşte şu üslûb işaret eder ki, insanın isyanından kâinat kızıyor. Semâvât ve Arz hiddete geliyorlar ve şu işaretle der ki: “Yer ve gök iki muti’ asker gibi emirlerine bakan bir Zâta isyan edilmez, edilmemeli.” Dehşetli bir zecri ifade eder. İşte tûfan gibi bir hâdise-i umûmiyeyi bütün netâiciyle, hakâikıyla birkaç cümlede îcazlı, i’cazlı, cemâlli, icmâlli bir tarzda beyan eder.”9 Kurtubî, c.9, s.37Elburhan Fî Ulumi'l-Kur'ân, c.3, s.227Ruhu'l-maanî, c.12, s.63-68, Mahmut Âlusî, Daru İhyaüt-türasil Arabi, Beyrut.İbn Ebi'l-Esba, Ben Allahın Ey arz suyunu yut … kelâmı gibi bir kelâm görmedim. Zirâ bu kelâm 17 kelime olduğu hâlde bedi' ilmine dair 20 sanat vardır der. Bkz. El-İtkan, c.2, s.258, Celaleddin Suyutî.Safvetü't-Tefasir.c.2.s.18. Muhammed Ali Es-Sâbunî

Kur’ân-ı Kerîm tarih, coğrafya muallimi değildir. Ancak âlemin nizam ve intizamındanbahisle, Sâni’in mârifet ve azametini insanlara ders veren mürşid bir kitabdır. O hâlde sâir şeyler bu maksada hizmet ettiği ölçüde Kur’ân’da yer alacaklardır. "Ne yaş ne de kuru (hiçbir şey) yoktur ki, Kitâb-ı Mübînde (apaçık bir kitabda) bulunmasın!" (En'âm, 59) Bu âyette geçen 'Kitâb-ı Mübîn' tabirinin ilm-i İlâhî veya Levh-i Mahfuz mânâsına geldiği tefsirlerde beyân ediliyor. Yani denizde, karada, küçük, büyük, olmuş, olacak ne varsa hepsi ilm-i İlâhî'de mevcuttur. Kur'ân-ı Kerîm bunu pek çok âyetiyle ifâde ettiği gibi, kâinat kitâbı da nizam, mizan, intizam gibi hakîkatleriyle ilm-i İlâhî'nin her şeyi kuşattığını ilân ediyor. Ehl-i îman için bunu kabullenmekte bir zorluk yoktur. Zira bizler Cenâb-ı Hakk'a her şeyi ihâta eden isim ve sıfatlarıyla birlikte îman ediyoruz. Ancak yukarıdaki âyet-i kerîmede geçen 'Kitâb-ı Mübîn' tabiri bir görüşe göre Kur'ân'dan ibarettir. Şu halde bu âyet Kur'ân'da her şeyin bulunduğunu ifade ediyor demektir. Bu ise îzaha muhtaçtır. SARİH VE İŞÂRÎ MÂNÂ Evet, Kur'ân'da her şey vardır. Fakat herkes her şeyi içinde göremez. Zira muhtelif derecelerde bulunur. Bazen çekirdekleri, bazen nüveleri, bazen icmalleri, bazen düsturları, bazen alâmetleri; ya sarâhaten, ya işâreten, ya remzen, ya ibhâmen, ya ihtar tarzında bulunurlar. Fakat ihtiyaca göre ve maksad-ı Kur'ân'a münâsib bir tarzda ve iktizâ-yı makam münâsebetinde şu tarzların birisiyle ifâde ediliyor. Mesela: Hz. Süleyman (as)'ın bir günde havada uçarak iki aylık bir mesafeyi gittiğini haber veren âyet insanların havada çok uzak mesafelere kısa zamanda gidebileceklerine, yani uçağa, Hz. Musâ (as)'ın asasıyla taşa vurup su çıkarmasını ifade eden âyet ile artezyene, Hz. Îsâ (as)'ın Allah'ın izni ile anadan doğma körlerin gözünü açması ve ölüleri diriltmesini anlatırken en müzmin dertlere çâre bulunabileceğine hatta ölüme dahi muvakkat bir hayat rengi verilebileceğine, Hz. Dâvud (as)'ın demiri eritmesini naklederken demirin beşer hayatında ne kadar önemli olduğuna, yine Hz. Süleyman (as)'ın bir vezirinin Belkıs'ın tahtını (aynıyla veya suretiyle) uzak mesafeden getirmesini anlatırken uzaklardan ses ve görüntünün hatta maddenin nakledilebileceğine, Hz. İbrahim (as)'ı ateşin yakmadığını anlatan âyet ile ateşe dayanabilen maddelerin olabileceğine işaret ediyor denilebilir. Evet, madem her bir âyet çok mânâlara delâlet edebilir. Ayrıca peygamberlere ittiba etmeye kuvvetli emir var. Öyle ise şu âyetlerin sarih mânâlarının yanında beşerin sanat ve fenlerinin mühimlerine işarî bir tarzda delâlet vardır denilebilir. Kur'ân'daki işarî manalar bunlarla sınırlı da değildir. Mesela: Mekke'nin fethi ve Müslümanların zaferi münasebetiyle nâzil olan Nasr Suresi Allah'ın yardımını, insanların dalga dalga İslâm'a gireceklerini ifâde ederken sahâbelerin fetih müjdesi ile mesrur olduğu bir zamanda Hz. Ebubekir (ra) ve Hz. Abbas (ra)'ı ağlatan bu sureden Peygamber (asm)'ın vefâtına iki sene kaldığını anlamalarıdır. Şöyle ki: Bu surenin istiğfara davet etmesinden Peygamber (asm)'ın vefâtına az bir zaman kaldığını, istiğfarı emreden âyete kadar surenin harflerinin altmış üç olmasından da vefat yaşının altmış üç olacağını fehmetmişler ve gözyaşlarına hâkim olamamışlardır. Yine aynı surede insanların dalga dalga İslâm'a gireceğini ifade eden cümlesinin makâm-ı ebcedisi 1222 olup bu tarihe kadar fetihlerin ve İlâhî yardımın devam edeceğine ve ondan sonra bir derece duraklama ve gerileme döneminin başlayacağına işaret eder. Meselâ: Kevser Suresi'nde Peygamber (asm)'a verilen bütün ihsanları, dolayısıyla fetihleri de ifade eden kevser , kevserin kime verildiğini ifade eden       deki ( ك) ve ne için verildiğine delalet eden (فَصَل) 'deki (ف) ilavesiyle ebced değeri 857 olup Resul-i Ekrem'in vekili olan Sultan Fâtih'in eliyle bu 857 tarihinde İstanbul fetholunup büyük bir mescid haline getirileceğine işaret ediyor. Kur'ân'da bu çeşit işarî manalar pek çoktur. HERŞEY KUR'ÂN'DA HAKKI KADAR BULUNUR Bu îzahlarla birlikte şunu da belirtelim ki, Kur'ân-ı Kerîm tarih, coğrafya muallimi değildir. Ancak âlemin nizam ve intizamından bahisle, Sâni'in mârifet ve azametini insanlara ders veren mürşid bir kitabdır. O hâlde sâir şeyler bu maksada hizmet ettiği ölçüde Kur'ân'da yer alacaklardır. Dolayısıyla Kur'ân niçin yukarıda saydığımız medeniyet harikalarından ve geleceğe ait meselelerden açıkça bahsetmiyor denilemez. Çünkü bu keşifler Kur'ân'nın esas maksatları açısından değerlendirildiğinde onların hakkı Kur'ân'da ancak zayıf bir işâret olabilir. Mesela uçak, Kur'ân'da kendisine bir mevki istese; elbette o dâire-i Rububiyetin uçakları olan yıldızlar, Kur'ân nâmına diyecekler: Burada cirmin kadar bir mevki alabilirsin! Eğer beşerin denizaltıları, Kur'ân'dan mevki isteseler; o dairenin denizaltıları (yani, hava ve esir denizinde yüzen) yerküre ve yıldızlar ona diyecekler: Yanımızda senin yerin, görünmeyecek derecede azdır. Eğer elektrik lambaları, âyetlere girmek isteseler; o dairenin elektrik lambaları olan güneşler diyecekler: Işığın nisbetinde bahis ve beyana girebilirsin. Eğer hârika ve ince sanatlar cihetinde haklarını isterlerse ve âyetlerden makam taleb ederlerse; o vakit, bir tek sinek onlara Susunuz! diyecek. Benim bir kanadım kadar hakkınız yoktur. Zira sizin bütün sanatlarınız toplansa benim küçücük vücudumdaki ince sanat ve cihazlar kadar hârika olamaz. 'Şübhesiz ki Allah'dan başka kendisine yalvarmakta olduklarınız bir sinek dahi yaratamazlar; isterse bunun için hepsi toplansınlar!' (Hacc, 73) âyeti sizi susturur. Ayrıca din bir imtihandır, bir tecrübedir. Kimin daha iyi amel edeceği, bu imtihanın neticesinde ortaya çıkacaktır. Hem insanın istidâdı bu imtihan ile inkişâf edecektir. Eğer her şey açık bir şekilde herkesin anlayacağı tarzda Kur'ân'da bulunsa herkes ister istemez kabule mecbur olur, imtihan bozulur. Hulasa: Kur'ân'da her şey kıymeti nisbetinde bulunur. Kaynak: 1. Sözler, Yirminci Söz'ün İkinci Makamı2. Mektubat, 29.Mektubun Sekizinci Kısmı'nın Beşinci ve Altıncı Remizleri

Kur’ân, âlemleri yaratan ve idare eden Allah’ın kelâmı olduğu için şu âlemin küçük bir misali olan insanın hayatını da tanzîm eder. Kur’ân’ın fıtrata uygun bu hükümleri de mûcizedir ve hiçbir şey ve hiçbir gelişme o hükümleri değiştiremez ve hükümden düşüremez. Kur'ân-ı Hakîm'in hükümleri (emir ve yasakları), insanda ve âlemde tecellî eden ve 'âdetullah' tabir edilen fıtrî kanunlara muvâfıktır. Çünkü kâinatta tecellî eden kanunlar da Kur'ân'ın hükümleri de Âlemlerin Rabbine âittir. Bunun için asırlar da geçse, zaman da başkalaşsa Kur'ân'ın hükümleri hep bâkî kalır, dâima tazeliğini muhafaza eder, asla değişmez Kâinatı, İrâde'sinin kanunlarıyla idare eden Allah, insanın da dünya hayatını ve ihtiyarî fiillerini, kelâm sıfatının tecellîsi olan Kur'ân ile tanzîm ve idare eder. Kur'ân'a itaat etmek demek, kâinatın idare edildiği İlâhî kanunlara muvâfık ölçülerle yaşamak demektir. İşte Kur'ân'ın hükümleri ve kanunları ezel-ebed sultanı, mülkün hakiki sahibi ve idarecisi, zamanın ve mekânın da yaratıcısı olan Âlemlerin Rabbi olan Allah'a âit olduğu için ne asırların değişmesi, ne de zamanın başkalaşması, o hüküm ve kanunları hükümden düşüremez ve 'zaman aşımı'na uğratamaz. Mevzu ile alakalı 'dört misâl' verelim: 1. 'TESETTÜR' EMRİ Tesettür, kadının fıtratına uygun bir hüküm olmakla beraber kadın için rahmetin de ta kendisidir. Batı medeniyetinin 'tesettürü reddetmesi' ve açık saçıklığa revaç vermesi ise, kadının yaratılışına ve fıtratına muhâlif olmakla beraber 'kadın esâreti'nin ve zulmünün de ta kendisidir. Çünkü Cenâb-ı Hakk kadını erkeğe nisbeten daha âciz ve zayıf yarattığı için kadın, hem kendisini hem de canından çok sevdiği yavrusunu himâye edecek bir erkeğin himâye ve yardımına muhtaçtır. Hem diğer erkekler nazarında, sadece zâhirî güzelliğinden dolayı şehvetlere birer âlet ve âdi bir nesne olmaktan son derece uzak olan 'şefkat kahramanı' kadınlar tâifesi, ancak Kur'ân'ın 'tesettür emri' ile huzur bulabilir, zilletten ve manevî esâretten ve perişanlıktan kurtulabilir ve iffet ve haysiyetini kazanabilir. Demek ki kadın, kadın olduğu, erkek de erkek olduğu müddetçe ve aralarında da bu fıtrî meyiller de bulunduğu sürece Kur'ân'ın 'tesettür emri' dâimâ geçerlidir. Çünkü Kur'ân'ın hükümleri ile fıtrat kanunları arasında bir tenâkuz, bir zıtlık yoktur. 2. 'ZEKÂT' EMRİ İnsanlık tarihinde bütün ihtilâller ve inkılâplar Benim karnım tok olsun da, başkası açlıktan ölse bana ne! cümlesinden kaynaklanmıştır. Toplumu oluşturan fakir ile zengin arasında, fakirden zengine olan saygı ve hürmet ve zenginden fakire olan 'merhamet köprüsü' yıkıldığı içindir ki bu iki sınıf arasına husumet ve adâvet girmiştir. Acaba bu yıkılan 'merhamet ve itaat köprüsünü' yeniden teşkil edecek zekât ve sadakadan başka ne olabilir? Bunu içindir ki ne kadar zaman değişse, asır başkalaşsa da toplumda fakir ile zengin daima var olacak ve eğer aradaki köprü olan 'zekât müessesesi' işletilmezse bu iki sınıf arasında daima husumet olacaktır. 3.  'İBÂDET' EMRİ İnsan, sadece maddeden ibâret olsa idi veya hayvan gibi çok sınırlı kabiliyetlere sahip olsa idi belki yiyip içmesi, uyuması, üremesi, nefsânî arzularını tatmin etmesi onun aslî vazifesi olabilirdi. Fakat mademki insanı insan yapan, onun manevî cephesidir; ruhudur, kalbidir, aklıdır. Öyle ise beden gıda istediği gibi kalp de, ruh ta bir gıda ister. İşte bu gıda, îman ve ibâdetlerdir. Ruh, ibâdetin manevî ikliminde teneffüs etmek ve huzur bulmak ister. Kalp, Yaradan'ına müteveccih olarak tatmin olmak ister. Bozulmamış her vicdan, kendisine hudutsuz nimetleriyle ihsanda bulunana karşı, şükür ve hamd vazifesini îfâ etmek ister. İnsan olan insan, fıtratındaki hadsiz âcizliği, nihayetsiz fakirliği, gâyet zayıflığı idrak edip, ibâdet sâyesinde bir Kadîr-i Rahîm'e müteveccih olarak, bu âcizlik, fakirlik, zayıflık şefaatiyle Rahmet ve Kudret-i İlâhîye'yi bularak aslî vazifesini yerine getirmek arzu eder. Demek Kur'ân'ın 'ibadet emri' insanın fıtratına tam uygun olmakla beraber aslî vazifesidir. İnsan, hangi asırda yaşarsa yaşasın, isterse kâinatın öteki ucuna gitsin, yine de fıtratı böyle olduktan sonra Kur'ân'ın ibâdet emrine itaat etmek zorundadır. 4. 'GÜNAHLARDAN SAKINMA' VE 'ALLAH'TAN KORKMA' EMRİ Aciz, zayıf, fakir ve kuvvetsiz olan insanın en ehemmiyetli meselesi, gadab-ı İlâhî'den ve ebedi cehennem azabından kurtulmaktır. Bu mesele, onun kâinat kadar büyük bir meselesidir. Fakat nefis, şeytan ve bu ikisinin tercümanlığını yapan insan suretindeki şeytanlar, insanı günaha, bid'aya, harama, sefâhete davet ederek her türlü lezzeti sınırsızca hürriyet perdesi altında tattırmaya çalışıyorlar. Arkasında 'ecel arslanı', önünde 'ayrılık ve bitiş' darağacı, sağında ve solunda 'âcizlik ve fakirlik' yarası olduğu halde ruhlar âleminden yola çıkarak, dünyadan geçip, cennet ya da cehennem denen ebed memleketlerine ihtiyarı hâricinde sürülen insan, ölümü öldürüp, kabir kapısını kapatıp, ihtiyarlamayı engelleyen bir çare bulup, sırattan süratle geçirecek bir vâsıta elde edip, şu sürgünden kurtulursa, işte o zaman nefsinin her arzusunu tatmin edip, istediği gibi yaşayabilir. Eğer bunları yapamıyorsa bu 'düşman davetçi'lerine itaat edip günahlara girmemeli Rabb'ine isyan etmemeli, Allah'tan korkmalı. Demek ki, Kur'ân'ın takvâ noktasındaki emirleri tam fıtrata uygun ve insanın şu dünyadaki hâline en münasip İlâhî bir 'irşad pusulası'dır. Ne, zamanın değişmesi, ne asırların başkalaşması insanı bu hâllerden kurtaramaz. Öyle ise insanların ihtiyaçlarına binâen Kur'ân, insana emir ve yasaklarıyla yol gösterecektir; bu ise İlâhî merhametin bir tecellîsidir. Bütün bu ve buna benzer burada yazamadığımız yüzlerce misâller şu hakikati gösteriyor: Kur'ân, âlemleri yaratan ve idare eden Allah'ın kelâmı olduğu için şu âlemin küçük bir misali olan insanın hayatını da tanzîm eder. Kur'ân'ın fıtrata uygun bu hükümleri de mucizedir ve hiçbir şey ve hiçbir gelişme o hükümleri değiştiremez ve hükümden düşüremez.

1. BELÂGAT: Sözlükte, varmak ve hedefe ulaşmak, idrak etti, kâfi geldi, te'kidde son hadde vardı mânâsına gelir. Her şeyden önce maâni, beyân, bedi' ve bunlarla ilgili diğer bütün özellikleri içine alan bir ilmin adıdır. Istılah olarak belâgat: Muktezâ-yı hale uygun söz söylemeye denir. 2. FESÂHAT: Sözlükte; açık olma ve ortaya koyma mânâlarına gelir. Istılah olarak fesâhat: Sözün ses ve mânâ kusurlarından arınmış olarak, rahat telaffuz edilen, tanzîmi mükemmel olan, mânâsı kolay anlaşılan, tatlı ve akıcı olan sözdür. Fesahat, kelimede, kelâmda ve mütekellimde bulunan bir vasıftır. 3. İ'CÂZ: Sözlükte, bir konuda başkakalarının acziyetini ispat etmektir. Istılah olarak i'câz: Bir kelâmın belalâgatta insan gücünden dışarı çıkıp kişiyi muhalefette veya benzerini meydana getitirmekte âciz kalmak mertebesine düşürmemesidir. 4. NAZM: Sözlükte; dizmek, incileri ipe dizmek mânâlarına gelir. Istılah olarak nazm: Nazm, ancak kelâmını nahiv ilminin gerektirdiği biçimde ortaya koymak, söz konusu ilmin kânun ve usullerine uygun davranmak, belirlediği metotları bilip onlardan sapmamak, çizdiği prensipleri gözetip onlardan hiçbirini ihlâl etmemektir. İstiâre, kinâye, temsîl ve bütün çeşitleriyle mecaz, nazmın gereklerindendir. 5. ÎCÂZ: Sözlükte, işi çabuk yapmak, sözü kısa kesmek, özetlemek gibi mânâlara gelir. Istılah olarak îcâz: Maksadı açık ve net bir şekilde ifade etmek suretiyle, az kelimelerle çok mânâları anlatmaya denir. 6. BEDÂAT: Sözlükte; acîp ve garib olma, yeni zuhur etme, hayret verici mânâlarına gelir. Istılah olarak bedâaat: Üslubun hem garip, hem bedî', hem acip, hem iknâ edici ve hiçbir şeyi, hiçbir kimseyi taklit etmemiş olmasıdır. 7. BERÂAT: Sözlükte; ilim ve şecâatte kendi benzerlerinden üstün olma, her vasıfta tam ve kâmil olma mânâlarına gelir. Istılah olarak berâat: Rağbetlendirmeme ve sakındırma, methetme ve kötülememe, ispat ve irşad, delil göstererek ve ispat ederek gâlip gelme ve anlatma gibi kelâma ait bütün kısımları ve hitâbın bütün tabakalarını içine alan beyânın haşmetine, sağlamlığına ve üstünlüğüne denir. 8. CEZÂLET: Sözlükte; rekik (tutukluk kusuru) olmayıp doğru dürüst olma, akıllılık, büyük mânâlarına gelir. Istılahta cezâlet: söylenişte tatlılığı bulunan veya heybet, ululuk, çarpışma, korkutma, 9. ÜSLÛB: Bir kelâmın kalıbı ve suretine denir. Veya sözden kast edilen gayeyi elde etmeye en yakın ve dinleyiciler üzerinde en etkili olan bir şekil üzerinde dizilen kelimelere, dökülen mânâya denir. 10. MEÂNİ: Mânânın görevi karşısında ifadenin şekillendirilmesidir. Belâgatın mühim dallarından biridir. Sözün yerinde kullanılması ve halin gereğine göre uğrayacağı değişiklikler, bu ilme konu olmuştur. 11. İLM-İ BEYAN (FENN-İ BEYYAN), BEYAN: Sözlükte ortaya koymamak, açık-seçik olmak, açıklamak anlaşılır hale getirmek gibi mânâlara gelir. Istılah olarak ise: Bir lâfzın mânâyla olan münâsebetini ve bir mânâyı farklı söz ve usullerle anlatmayı öğreten, belirli usul ve kuralları olan bir ilimdir. Belâgat ilmini meydana getiren üç ilim dalından birisidir. İfadenin açıklık derecesi; o ifadenin hakikat, mecaz, teşbih, kinâye ve istiâre olmasına göre değişir. İlm-i beyan, bu ifade tarzlarından hangisinin daha beliğ olduğunu inceler. 12. TEŞBİH: Lügatte, 'benzetme' demektir. Beyan mefhumu olarak ise; belirli bir maksat için bir edat ile aralarındaki ortak nitelikten dolayı bir şeyi başka bir şeye benzetmektir. 13. BEDİ' İLMİ: Bir belagat mefhh'umu olarak: Mukteza-yı hale uygun sözlerin lâfız bakımından kusursuz, mânâ yönünden ma'kul ve aynı zamanda bir ahenge sahip olmasının usul ve kaidelerini inceleyen ilme denir. Veya kelâmın lâfız ve mânâlarının güzelleştirme yollarına ait bilgileri inceleyen bir ilimdir.

  Ebu Hureyre (ra) şöyle demiştir: (Cebrâil as.) her sene (Ramazanda) Kurân-ı Kerîm'i Hz. Peygamber (asm)'a bir defa arz eder, okurdu. Vefat ettiği sene iki kere arz etti, okudu. (Buhârî) İmâm-ı A'zam bu hadisten yola çıkarak, her Müslümanın senede iki kere Kur'ân'ı, hatmetmesi gerektiğine hükmetmiştir. Haftada bir cüz okuyan bir kimse ortalama olarak bu hükmü yerine getirmiş kabul edilebilir. Ebu zer (ra) Peygamberimizin (asm) şöyle buyurduğunu rivâyet etmiştir: Siz, Allah'ın huzuruna, O'nun kelâmı Kur'ân'dan daha faziletli, hiçbir şey ile dönemezsiniz. (Hakim, Ebu Dâvud) ________________________________________ Ebu Hureyre (ra) Resulullah (asm)'ın şöyle buyurduğunu rivâyet etmiştir: Kur'ân'ın dostu kıyâmet gününde (Allah'ın huzuruna) gelir, Kur'ân: Ya Rabbi! Ona hulle giydir der. Bunun üzerine kendisine şeref tâcı giydirilir. Sonra Kur'ân: Yâ Rabbi! Ona ihsânını artır diye duâ eder, şeref elbisesi giydirilir. Daha sonra Kur'ân: Yâ Rabbi! Ondan râzı ol der. Allah da ondan razı olur ve kendisine: Oku ve yüksel denilir. Okuduğu her âyetten dolayı bir iyilik de fazla verilir. (Tirmizî, Hâkim, İbn-i Huzeyme) ________________________________________ Câbir (ra) Hz. Peygamber (asm)'ın şöyle buyurduğunu rivâyet etmiştir: Kur'ân-ı Kerîm Şefaat eden ve şefaati kabul edilendir. Savunucudur, savunması tasdik edilendir. Kim onu önünde tutarsa, kendisini Cennete sevk eder. Kim onu arkasına iterse, kendisini Cehenneme sev keder. (İbn Hıbban)________________________________________ Ebu Said (ra) Peygamberimiz (asm)'ın şöyle buyurduğunu rivâyet etmiştir: Rab Tebâreke ve Teâlâ buyuruyor ki; Kimi Kur'ân okumak, benden bir şey istemekten alıkoyarsa, ben ona isteyenlere verilenlerden daha üstününü veririm. Allah kelâmının, diğer kelâmlara, sözlere olan üstünlüğü, Allah'ın, yarattığı mahlukatına üstünlüğü gibidir. (Tirmizî) ________________________________________ İbn Ömer (ra) der ki; Resulullah (asm) şöyle buyurdu: Muhakkak ki, demire su değdiğinde nasıl paslanıyorsa, şu kalpler de pas tutar. Ya Resulallah! Onun cilâsı nedir? diye sordular. Cevaben Ölümü çok zikretmek, hatırlamak ve çokça Kur'ân okumaktır dedi. (Beyhakî, Şuab-ı İman) ________________________________________ Abdullah b. Mes'ud (ra) Peygamber (asm)'ın şöyle buyurduğunu rivâayet etmiştir: Bu Kur'ân Allah'ın ziyâfet sofrasıdır. Yiyebildiğiniz kadar onun nimetlerinden yiyiniz. Şüphesiz ki bu Kur'ân, Allah'ın ipi, apaçık bir nur ve faydalı bir şifâdır. Kur'ân, kendisine sarılan için koruyucusu, kendisine uyanlar için kurtarıcıdır. Kur'ân'a uyan, doğru yoldan sapmaz ki kınansın, eğrilmez ki, doğrulsun. Kur'ân'ın acâiblikleri, hârikaları tükenmez. Çok okumakla eskimez. Onu okuyunuz. Çünkü Allah, onu okumanın her harfine on ecir verir. Dikkat edin 'elif, lâm, mîm' bir harftir demiyorum. Fakat 'elif' tek başına bir harf ve 'lâm' bir harf 'mîm' de bir harftir. (Hâkim)

Kış ayları içerisindeyiz… Gelin uzun kış geceleri geçmeden kendimize bir program yapalım. Günlükhayatımızda okuyacağımız ve anlamaya çalışacağımız bir miktar Kur’ân olsun hep! Kur’ânsaatlerimiz, Kur’ân günlerimiz olsun! Hem okuyalım, hem mânâsını bilelim hem de tefsirini mütâlaaedelim. Birkaç satır da olsa, ama her gün düzenli ve ciddiyetle… Sıcacık, insanı rahatlatan turuncu bir rengi vardır. Parlak kabuğu ve yuvarlak şekliyle gerçek bir güneşi andırır. İçi keseciklerle dolu beyaz kabukla kaplı, etli, sulu, tatlı bir meyvedir. En önemlisi de Allah ona özel kokulu bir yağ vermiştir. Nerede onu soysan, kabuklarını çıkarsan bulunduğu yeri, her fıtratın hoşlanacağı bir koku kaplar. Evet, tadı gibi kokusu da güzel olan portakaldan bahsediyoruz... Hayatın her aşaması için örnek olan ve bütün mahlukattan misâller veren, mahlukatın lisânından en iyi anlayan beşer olan Peygamber-i zîşan Efendimiz (asm) bize portakaldan misâller vererek, portakc kal ile Kur'ân okuyan mü'min arasında çok mânâlı ve hoş bir ilişki kuruyor ve buyuruyor ki: Kur'ân okuyan mü'minin misâli portakal gibidir. Kokusu güzel tadı hoştur. Kur'ân okumayan mü'minin misâli hurma gibidir. Tadı hoştur fakat kokusu yoktur. 1 Günlük hayatımızda ne kadar Kur'ân okuyoruz, O nu ne kadar anlıyoruz acaba? Bu hadîsi okuduğumda portakala olan ilgimin arttığını itiraf etmeliyim. Zira bu hadis bana hep, Kur'ân okumadaki eksikliğimi hatırlatmış ve Kur'ân okuma şevkimi arttırmıştır. Özellikle de insanın kendi hânesinde daha fazla zaman geçirdiği ve ibâdetlerine zaman ayırabileceği kış aylarında, yazın rehâvetinden kurtulup, kışın îkaz edici, insanı kendine getirici soğuklarında Kur'ân'a olan iştiyâkım bu hadîsin feyziyle ziyâdeleşir. Önce, abdestli olmak, temizlenmek, takke ve misvak sünnetlerini kullanmak gibi ön hazırlıkları vardır Kur'ân okumanın. Sonra Bismillâh ile mümkünse anlayarak tane tane okumaya başlarsınız Oku da bitsin! demeden. Zirâ O, Âlemlerin Rabbi olan Allah'ın kitâbıdır. Bedîüzzaman Hazretlerinin buyurduğu gibi: İslâmiyet âlem-i manevîsinin güneşi, temeli, hendesesi ve avâlim-i uhreviyenin mukaddes haritasıdır. İsm-i Âzam'dan ve her ismin âzamlık mertebesinden gelmiştir o. Hem bütün âlemlerin Rabbi itibarıyla Allah'ın kelâmıdır. Hem büttün mevcudatın İlâhı unvanıyla Allah'ın fermânıdır. Hem semâvât ve arzın Hâlıkı haysiyetiyle bir hitaptır Kur'ân. Hem Rububiyet-i mutlaka cihetinde bir mükâlemedir. Hem saltanat-ı âmme-i Sübhâniye hesâbına bir hutbe-i ezeliyedir. 2 İşte Kur'ân, kendisini anlayana, kendisi ile yaşayana ve kendisini yaşatana her cihetle rahmet olur. Onu okuyan bir misk gibi güzel, manevî râyihalar yayar. Resul-i Kibriya Efendimiz (asm) bu mesele ile ilgili her mü'mine şu tembihte bulunuyor: Kur'ân'ı öğrenin ve onu okuyun! Kur'ân-ı Kerîm'in, onu öğrenip okuyan ve onunla amel eden kimse için durumunu, içi ağzına kadar misk dolu bir kutuya benzetebiliriz. Bu her tarafa koku neşreder. Kur'ân'ı öğrendiği halde, ezberinde olmasına rağmen okumayıp yatan kimse de ağzı sıkıca bağlanmış, hiç koku neşretmeyen misk kabı gibidir.3 Kış ayları içerisindeyiz... Gelin uzun kış geceleri geçmeden kendimize bir program yapalım. Günlük hayatımızda okuyacağımız ve anlamaya çalışacağımız bir miktar Kur'ân olsun hep! Kur'ân saatlerimiz, Kur'ân günlerimiz olsun! Hem okuyalım, hem mânâsını bilelim hem de tefsirini mütâlaa edelim. Birkaç satır da olsa, ama her gün düzenli ve ciddiyetle... Başta kendi nefsimiz olmak üzere, bütün Müslümanların kendilerini portakal benzeri ve dışı rahmet râyihaları ile kokan, gittikleri yerlere ferahlık ve rahmet getiren birer misk dolu kutucuklar haline getirmeleri duâsıyla... Kaynaklar: 1. Buhârî, Et'ime 30, Müslim, Müsafirin 243; Ebu Dâvud, Edeb 19, 4329; Tirmizî, Edeb 79; Nesâî, Îman 32; 2. Bedîüzzaman Said Nursî, Zülfikar, Osmanlıca nüsha, 25. Söz, s.6 3. Tirmizî, Sevâbu'l-Kur'ân 2, 2879. H

Şübhesiz ki Allah, (kullarına doğru yolu göstermek için) bir sivrisineği, (hattâ küçüklük ve kıymetsizlikte) ondan da öte (daha aşağı) bir şeyi misâl getirmekten çekinmez. Bakara, 26  Temsil, iki şey arasındaki benzerliğe dayanıp birisi hakkında verilen bir hükmü diğeri hakkında da vermektir veya bilinmeyen çıplak bir hakikati ona benzeyen başka bir şeyle kıyaslamak ve o mücerred hakikati bu vesileyle idrak ettirmek demektir. Temsillerin insanlar üzerinde çok büyük etkileri vardır. Duygular, temsilin canlandırma yönünden etkilenirken, akıl da bilmediği bir şeyi temsilin kıyas yönünden öğrenir. İrşad mesleğinde ve tebliğde temsilin tartışma götürmez bir yeri vardır ve insanlar ince hakikatleri ve sırları daha çok kıyas ve temsiller yoluyla öğrenirler. Temsil, İ'câz-ı Kur'ân'ın parlak bir aynasıdır. Kur'an en büyük mürşiddir. İrşadın tam ve faydalı olmasının birinci şartı muhatabın seviyesine göre hareket etmektir. İnsanların ekseriyeti avamdır. Avam ise hakikatleri çıplak olarak göremez, ancak onlarca bilinen ve alışılmış elbise altında görebilir. Bunun içindir ki Kur'ân-ı Kerîm yüksek hakikatleri temsillerin dürbünü ile insanların anlayışlarına yakınlaştırmıştır. Zümer Suresi 27. âyette Rabbimiz meâlen şöyle buyuruyor: And olsun ki, bu Kur'ân'da insanlar için her çeşit misâlden getirdik; umulur ki ibret alırlar KUR'AN'DAN TEMSİL ÖRNEKLERİ 1. Allah'ın saltanatında ve uluhiyetinde hiçbir cihetle ortağının olmadığı ve mülkün ve idarenin tek sahibi o olduğu Zümer Suresi 29. ayette, meâlen, şu hârika temsil ile anlayışa yakınlaştırılır: Allah üzerinde (hak sahibi olduklarından) birbirleriyle çekişip duran ortaklar bulunan bir adam (bir köle) ile sadece bir kişiye ait olan bir adamı (bir köleyi) misal getirdi. (Bu ikisi) misalce bir olurlar mı? Evet, yerde ve gökte birden fazla ilâh olsa idi âlem fesada uğrardı ve düzen bozulurdu. 2. Kendilerine ne faydası ne de zararı olan ve kendi elleriyle yaptıkları putlardan medet umanların garip hallerini Ra'd suresi 14. âyet çok güzel bir temsil ile ortaya koyar: Hak duâ ancak O'nadır. O'ndan başka (kendilerine) duâ etmekte oldukları şeyler (putlar) ise, kendilerine hiçbir şekilde cevap veremezler; (onlar) ancak ağzına erişsin diye suya doğru iki avucunu açan kimse gibidir; halbuki (elini suya doğru açmakla) o ( su, onun ihtiyacını anlayıp da) ona ulaşıcı değildir. Kâfirlerin (kendi putlarına olan) duası da (böyle) sapıklık içinde kalmaktan başka bir şey değildir. Acaba bu mesele bundan daha güzel izah edilebilir mi? 3. Ra'd suresi 17 ve 18. âyetlerde îmanın fevkalade önemi ve küfrün değersizliği ve hiçliği şu temsil ile anlatılır: Allah gökten bir su indirdi de vadiler kendi miktarlarınca aktı; sel de üste çıkan bir köpük yüklendi. Bir ziynet veya bir eşya yapmak için, ateşte üzerini körüklemekte oldukları şeyler (madenlerden) de buna benzer bir köpük meydana gelir. İşte Allah hak ile batıla böyle misal getirir. Ama köpüğe gelince böylece (o) yok olarak gider. Hâlbuki insanlara fayda şeyler ise, artık o yerde (sabit olarak) kalır. 4. Bakara 264 ve 265. ayetlerde sadakayı başa kakanların durumları ile Allah için verenlerin kazançları şu iki temsille ifade edilir; Ey iman edenler! İnsanlara gösteriş için malını sarf eden, Allah'a ve âhiret gününe îman etmeyen kimse gibi başa kakmak ve (gönül) incitmekle sadakalarınızı boşa çıkarmayın! İşte onun misâli, üzerinde biraz toprak bulunan bir kayanın hali gibidir ki, ona şiddetli bir yağmur isabet etmiş de, onu çıplak bir halde bırakmıştır. (Onlar) kazandıklarından bir şey elde edemezler. Allah kâfirler topluluğunu (inkârlarındaki ısrarları sebebiyle) hidayete erdirmez! Allah'ın rızâsını arzulayarak ve (İslâm'ı) gönülden tasdik ederek mallarını sarf edenlerin misâli, yüksek bir yerde bulunan güzel bir bahçenin hâli gibidir ki, ona bolca yağmur isabet etmiş de meyvesini iki misli vermiştir! Fakat ona çokça yağmur isâbet etmese de, bir çisinti var (ki o bile yeter)! Allah, yapmakta olduklarınızı hakkıyla görendir. 5. Dünyanın insanın heveslerine bakan cihetinin âkibeti, Kehf Suresi 45. âyette meâlen şu temsille anlatılır: (Habîbim yâ Muhammed!) Onlara dünya hayatına (dair) şöyle misal de getir: (Dünyanın hâli) gökten indirdiğimiz bir su gibidir ki, onunla yeryüzünün bitkileri (yetişip) birbirine karışır; fakat sonunda rüzgârların kendisini savuracağı bir çöp haline gelir.

Âyetleri başka kelâmlar ile tebdil edilmek suretiyle tahrif ve tağyiri mümkün değildir. Çünkü müfessirler, müellifler, mütercimler, muharref üslûplarını ve kisvelerini âyâtın kisvesiyle iltibas ettiremezler. Âyetlerde i’caz damgası vardır. O damganın altında olmayan kelâmlar âyet addedilemezler. Öyle ise Kur’ân’daki i’caz, tahrif ve tağyiri kabul etmez.” Rabbimizin Şüphesiz ki biz onu, anlayasınız diye Arapça bir Kur'ân olarak indirdik buyurmuş olması, Kur'ân'ın Arapça okunması gereğini açıkça ifade etmektedir kanaatindeyim. Gerçi böyle bir suali soran kişinin kastı da, aksi olmasa gerektir. Öyleyse nedir? Bu mesele iki cihetle ele alınıp, ona göre değerlendirilmek durumundadır. Bunlardan birisi, Kur'ân Latin harfleriyle ifade edilebilir ve okunabilir mi? Diğeri, meâl ve tercüme Kur'ân'ın yerini tutabilir mi? LATİN HARFLERİYLE YAZILAN KUR'ÂN Kur'ân, Cenab-ı Hakk'ın Hz. Muhammed (sav)'e Cebrâil (as) aracılığı ile indirdiği mânâya delalet eden elfazın (nazm-ı münzel'in) ismidir. Sadece mânâ olarak değil, Resulullah (sav)'in kalbine elfazı ile indirilmiştir. Bu itibarla bu elfazdan anlaşılan ve başka lafızlarla (sözlerle) ifade edilen mânâ Kur'ân değildir. Dolayısıyla, Kur'ân'ın harfleri Latin harfleri ile ifade edilse ve okunmaya çalışılsa, birçok yanlışlıklara sebebiyet verecektir. Hatta bazı kelimelerin mânâsı değişecektir. Mesela خالق kelimesi Latince ile ifade edilmek istenildiğinde, Arapçadaki üç he sesine mukabil, bir tek h harfi ile karşılaşılacaktır. Hâlbuki خالق kelimesi, Arapçadaki he seslerinden hangisi ile yazılsa mânâ değişecek, farklılık arz edecektir. Türkçe Kur'ân'dan kastımız bu ise, anlaşılıyor ki, Kur'ân'ı bu tarzda okumaya çalışmak, arzu edilen ibâdet ve ahlâka uygun gelmemektedir. Kur'ân'ı Arapça okumayı öğrenmek, bilumum Arapça öğrenmekle aynı değildir. Yani Kur'ân okumayı asli harflerinden okuyabilecek şekilde öğrenmeye çalışmak, gözümüzde büyüttüğümüz gibi zor değildir. Bu cihetle Kur'ân'ı, mümkün olduğu kadar aslından öğrenmeye ve okumaya gayret etmeliyiz. Zira Rabbimizin rızâsı bunda olduğu, yine Kur'ân'ın âyetlerinden anlaşılmaktadır. Bu, bilecek bir kavim için, Arapça bir Kur'ân olarak âyetleri açıklanmış bir kitaptır. TERCÜME VE MEÂL Kur'ân'ı Türkçe okumaktan kasıt tercüme ve meâl ise, burada da iki noktaya temas etmek lüzumu vardır. Birincisi: Kur'ân'ı, namazda ve ibâdet kastıyla, tercümesinden ve meâlinden okumak caiz değildir. İkincisi: Rabbimizin emir ve yasaklarını öğrenmek, bizden arzularını bilmek niyetiyle okumaktır ki; tervic edilen bir husustur, makbuldür ve sevaptır. Bununla beraber, meâl ve tercüme hiçbir cihetle Kur'ân'ın yerine ikame edilemez ve Kur'ân addedilemez. Kur'ân'ın aslı tamamen ortadan kaldırılıp, tercümesi yerine konularak, İşte bu Kur'ân'dır denilemez! Zira Kur'ân'ın hakîkî tercümesi kaabil değildir ve lisan-ı nahvî olan lisan-ı Arabî yerinde Kur'ân'ın meziyetlerini ve nüktelerini başka lisan muhafaza edemez ve her bir harfi, on adetten bine kadar sevap veren kelimât-ı Kur'âniyenin mucizâne ve cem'iyetli tâbirleri yerini, beşerin âdî ve cüz'î tercümeleri tutamaz, onun yerinde câmilerde okunmaz Kur'ânın i'câzı tahrifine bir seddir. Evet, madem Kur'ân mucizedir, beşer onun taklîdini yapamaz. Âyetleri başka kelâmlar ile tebdil edilmek suretiyle tahrif ve tağyiri mümkün değildir. Çünkü müfessirler, müellifler, mütercimler, muharref üsluplarını ve kisvelerini âyâtın kisvesiyle iltibas ettiremezler. Âyetlerde i'caz damgası vardır. O damganın altında olmayan kelâmlar âyet addedilemezler. Öyle ise Kur'ân'daki i'caz, tahrif ve tağyiri kabul etmez. Yukarıdaki ifadelerden de anlaşıldığı üzere, başka kelâmlar ve lafızlar hiçbir suretle Kur'ân'ın yerini tutamazlar. Çünkü Kur'ân'ın i'cazı buna müsaade etmez. Zira Kur'ân mucizedir. TÜRKÇE İBADET Bu meselede duâ ve namaz birbirine karıştırılmamalıdır. Hangi ırktan ve dilden olursa olsun her insan, kendi lisanıyla Cenab-ı Hakk'a yalvarıp arzu ve isteklerini dile getirebilir. Makbuliyet cihetiyle Rasulüllah'ı taklid etmek suretiyle veya direkt Kur'ân'dan alınmış ifadelerle de duâ edebilir. Fakat namaz bundan farklıdır. Hangi dil ve ırktan olursa olsun herkes, Müslüman olmak şartıyla, namaz ibâdetini Peygamber Efendimiz (s.a.v)'in öğrettiği şekliyle yapmakla mükelleftir. Bunun aksini iddia edip aslını terk ettirmek, Allah muhafaza dini terk ettirmektir. Ve biz kendine Müslüman diyenler Dünyanın bir menfaati için, bir günde elli kelime Firengî lügatından taallüm ettiği(miz) hâlde; elli senede ve her günde elli defa tekrar ettiği(miz) Sübhânallâh, Elhamdülillâh ve Lâ ilâhe İllallah ve Allâhü Ekber gibi mukaddes kelimeleri öğrenmezse(k) fazlaca insafsızlık etmiş olmaz mıyız? http://kuzucuk.wordpress.comFussilet Suresi, 3Bedîüzzaman Said Nursi, Şualar-I, Osmanlıca Nüsha, 241Bedîüzzaman Said Nursi, Mesnevi-i Nuriye, Osmanlıca Nüsha, 80Bedîüzzaman Said Nursi, Mektubat-II, Osmanlıca Nüsha, 284

Denizli'de, bir kardeşimizin dükkânında, Amerikalı bir misyonerle yaptığımız uzun bir münazâranın sonunda, sorduğu suâline verdiğim şu mânâdaki cevabı, Kurban Bayramı münâsebetiyle sizlerle paylaşmak istiyorum. Birçok meseleyi tartıştıktan sonra misyoner: -Acaba Kur'ân, sevgi ve muhabbete ne derece önem veriyor? diye sordu. Ben de ona cevaben: - Kur'ân, sevgi ve muhabbete, Kur'ân'ın temel esaslarından birisiymiş gibi kıymet veriyor. Bedîüzzaman Hazretleri de Kur'ân'ın nazarında ehemmiyetli olan sevgiyi şu şekilde ifade ediyor: Biz muhabbet fedaileriyiz, husumete vaktimiz yoktur, dedim. Yine dedi ki: - Madem Kur'ân sevgiye bu kadar kıymet veriyor. Kurban Bayramında bu kadar hayvanın, acımaksızın kesilmesi, nasıl muhabbet olur? Eğer dediğiniz gibi, İslâmiyet bir sevgi dîni olsaydı, her sene bunca hayvanın katline müsaade etmeyecekti. Cevaben dedim ki: - Siz gayr-ı Müslimler, sevgiden bahsedersiniz. Sanki o sevgi dünyadaki en mühim meselenizmiş gibi, sizden başkasının sevgiyi bilip yaşamadığını iddia edersiniz. Bir balinayı kurtarmak için binlerce dolar harcayarak, sevginin sancağını taşıyormuşsunuz gibi görünmeye çalışıyorsunuz. Hâlbuki dünyada kadın-çocuk demeden yapılan bütün katliâmları, cinayetleri ve zulümleri de siz yapıyorsunuz. Örnek mi istersiniz? İşte Irak, Vietnam, Bosna-Hersek, Filistin, Afganistan, Çeçenistan ve daha pek çok örnek verebiliriz. Bu kadar insanları kadın-çocuk demeden, hunharca öldürenlerin, hayvanlara karşı sevgiyi iddia etmeleri, onların sevgiden ne kadar uzak olduklarını göstermiyor mu? Bu iddianın doğru olabilmesi için söylediğiniz şekilde yaşamanız lazım gelirdi. Hâlbuki fiiliyatınız sizi yalanlıyor. O da bana: - Biz de sizin gibi bunları kabul etmiyoruz zaten, dedi. Ben de ona dedim ki: - Kişisel olarak bunu kabul etmemek bir şey ifade etmiyor. İçinde bulunduğunuz millet olarak bu zulmü yapıyorsunuz. İster kabul ediniz, ister etmeyiniz, bunu yapan sizlersiniz, deyince sustu, bir şey diyemedi. - Kurbana gelince, İslâmiyet sevgi dînidir dedik ya, elbette her şeyden evvel varlıklar içinde, eşref-i mahlukat olan insanları sevmek lazımdır. Ondan sonra hayvanlar ve diğer varlıklar gelir. Zaten Cenâb-ı Hakk hayvanları ve bütün varlıkları insanlara faydalı olsunlar diye yaratmıştır. O hayvanlardan istifade etmek, fıtrî ihtiyaca binâen herkesin yaşadığı bir hakîkattir. Kurban Bayramında o hayvanı kesmesek, sair günlerde o hayvan yine kesilmeyecek mi? Kurban Bayramı gününde kesilince katliâm denilmesi, diğer günlerde kesilince normal kabul edilmesi, kişilerin art niyetlerinden kaynaklanmıyor mu? Bu durum İslâmiyet'e karşı kin ve nefretin bir neticesi değil midir? Evet, herkes parasını, hayvanını sever. Hiç kimse hayvanını sevmediğinden kesmiyor. Elbette Müslümanlar da mallarını seviyorlar. Fakat insanları daha çok sevdiklerinden, mallarına karşı olan sevgiyi, insanlara karşı olan sevgi uğrunda fedâ ediyorlar. Çünkü hiçbir zaman, toplumun hayat standartlarının aynı seviyede olması mümkün olmamıştır. Bazen sene boyunca bir lokma et bulamayan insanlarımız ve âileler vardır. İslâmiyet o insanların istifadesi için, şefkat ve muhabbetin gereği olarak, imkânı olanlara Kurban Bayramında kurban kesmeyi emretmiştir. Ve aynı zamanda o kurbanın üçte ikisini muhtaç olanlara dağıtmayı tavsiye etmiştir. İşte her akl-ı selim sahibi olan insan, bu muameleden İslâmiyet'in nasıl bir sevgi dîni olduğunu anlar. Bu cevaptan sonra iknâ oldu ve şunu itiraf etti: - Şimdiye kadar görüştüğüm Müslümanlardan hiç birinin, aklın kabul edeceği, ilmî delillerle sizin konuştuğunuz gibi konuştuğunu görmedim. Ben de ona dedim ki: - Bundan sonra haftada bir gün bir araya gelelim, konuşalım. Benim anlattıklarımdan yanlış olduğunu ispat ettiklerinden ben vazgeçeyim; doğruluğunu benim ispat ettiklerimi de sen kabul et. Senin anlattıklarından ispat ettiklerini ben kabul edeyim; yanlış olduğunu ispat ettiklerimden ise sen vazgeç. Böylece hissiyatlarımızı değil, aklımızı, delil ve burhanları esas yaparak konuşursak hak ve hakikati buluruz. O da kabul etti. Görülen şu ki, ilk karşılaşmamızda gösterdiği taassub ve inad kırılmıştı. - Sizin için duâ edeyim, dedi. - Tamam, olur, dedim. İsterseniz şimdi ben duâ edeyim siz de âmin deyiniz: Rabbimizden, hak ve hakikati bize de ona da göstermesini duâ ve niyaz ettik. O da âmîn dedi. Maalesef, uzun zamandan beri misyoner olarak burada görev yaptığı halde, her halde arkadaşlarıyla görüşmüş olmalı ki, durumunu fark ettiklerinden, yaklaşık bir hafta sonra bir daha dönememek üzere onu Amerika'ya gönderdiler.

Bir hacı, ne kadar avamdan biri de olsa, manen yüksek mertebelere ulaşmış bir veli gibi umum yeryüzünün azametli Rabb'i olduğunun şuuruna vararak Allah'a yönelir. Çünkü hac davetiyle huzuruna çıktığı Rabbi'nin yalnızca kendi Rabb'i değil, belki dünyanın her tarafından aynı davete icâbet ederek koşup gelen milyonlarca hacıların da Rabb'i olduğunu ve hepsinin o yüce Zât'a kulluk etmeye geldiğini görmekle tam mânâsıyla hisseder. Hacc-ı şerif, gücü yeten her Müslümanın üzerine farz olan bir ibâdettir. Cenâb-ı Hakk, Âl-i İmran Suresi 97. âyetinde meâlen: Yoluna gücü yeten kimse için o evi (Kâbe'yi) haccetmesi insanlar üzerinde Allah'ın bir hakkıdır. buyurarak haccın Allah katındaki değerini insanların nazarına arz etmektedir. Hac, her hacının hayatında âdeta yeni bir tarih başlangıcı olur ve hacının üzerindeki müspet tesirleri bazen bir ömür boyu devam eder. Haccın, kişinin hem kendi şahsına, hem âlem-i İslâm'a bakan pek çok hayatî faydaları ve hikmetleri vardır. Risâle-i Nur'un On altıncı Söz'ünde haccın gayet latif ve kıymettar bir nüktesine meâlen şöyle işâret edilmiştir: Nasıl ki sıradan bir asker hususî bir bayram gününde padişahın bayramına gider ve lütuflarına mahzar olur. Ve orada gördüğü, pek çok insanların iştiraki ile icra olunan resm-i geçitler, haşmetli merasimler ve pek cömertçe ikramlar, o askerin, sultanın haşmetini daha yakından görmesine ve daha yüksek mertebelerde o haşmeti anlamasına, hissetmesine ve zevk almasına sebep olur. Aynen onun gibi; bir hacı, ne kadar avamdan biri de olsa, manen yüksek mertebelere ulaşmış bir veli gibi umum yeryüzünün azametli Rabb'i olduğunun şuuruna vararak Allah'a yönelir. Çünkü hac davetiyle huzuruna çıktığı Rabbi'nin yalnızca kendi Rabb'i değil, belki dünyanın her tarafından aynı davete icâbet ederek koşup gelen milyonlarca hacıların da Rabb'i olduğunu ve hepsinin o yüce Zât'a kulluk etmeye geldiğini görmekle tam mânâsıyla hisseder. Ve Kâbe, Mescid-i Haram, Müzdelife, Mina ve bilhassa Arafat gibi mübarek mekânlarda bütün o milyonlarca hacı birlikte tek bir Rabb'e yalvarıp ibâdet etmekte olduğunu görmesiyle kendi kalbiyle hususî müteveccih olduğu Rabb'inin aslında bütün insanların ve umum kürre-i arzın Rabb'i olduğunu aynen bir velînin anladığı gibi anlamaya ve evliyânın tattıkları manevî hâllerin ve zevklerin benzerlerini tatmaya başlar. Bu şekilde, Cenâb-ı Vâhib-ül Atayâ Hazretleri, her bir mü'min kuluna velâyetin, Allah'a yakın olmanın ve gerçek kulluğun nasıl ulvî bir saadet olduğunu bir nebze tattırmış olur. Ve o mübarek makamlarda kalbine ve hayaline açılan geniş kulluk daireleri, Allah'ın Kibriya, azamet ve büyüklük mertebeleri ve pek çok tecellîler o hacının ruhunda manevî bir hararet, hayret, dehşet ve heybet altında kalmak gibi pek çok coşkun hissiyatın inkişâfına sebep olur. Bu ulvî hisleri hem teskin edecek ve hem de îlan edecek olan yalnız 'Allâhü Ekber' 'Allâhü Ekber' kelimeleridir. İşte Hacda pek kesretli 'Allâhü Ekber' denilmesinin sırrı da budur. İşte bu ulvî, kudsî lezzetleri tadan hacılar döndükten sonra; artık Allah'ın sevdiği bir kul olmak, onun rızasını kazanmak ve istikametten ayrılmamak için daha bir şevk ve iştiyakla çaba sarf ederler. Her halde aklı başında olan ve gitmeye yol bulan her bir Müslüman, bu yüce saadete iştirak etmek ve daha istikametli bir hayat için aşk ve şevkle oraya koşacaktır. Ve bir giden, tekrar tekrar gitmeyi arzulayacak ve o saadeti ömrü boyunca hiç unutmayacaktır. Cenâb-ı Hakk, hepimize o mübarek mekânlarda, böyle küllî mertebelerde ibâdet etmeyi ve O’nun Rubûbiyet tecellîlerinin azamî mertebelerine şâhid olmayı nasîb eylesin. Âmîn.

Geçen yazımızda Îsâ (as)'ın vazifesini Gerçeğin Ruhu diye tarif ettiği, yani bir hakîkî ve sâlih bir Peygambere bıraktığını ifade etmiştik. Ne var ki O, yani Gerçeğin Ruhu gelince sizi her gerçeğe yöneltecek. (Yuhanna, 16:13) Burada geçen Ruhun peygamberle eşanlamlı kullanıldığını, yine Yuhanna'nın mektubundan (1.mektup/Yuhanna, 4:1) nakletmiştik. Dolayısıyla Gerçeğin Ruhu, gerçek peygamber olması gerekir; öyle bir peygamber ki hakîkat onda teşahhus etsin. Gerçekten de Peygamberimiz (asm) hayatı boyunca öyle şerefli, öyle çalışkan oldu ki o zamanki müşrikler dahi O'nu (asm) Sâdık ve Emîn diye isimlendirdiler, hayatında hiçbir sözünü tutmazlık etmedi. Ahmed Deedat, Bütün hayatı, irşâdı onun hakîki peygamber olduğunun delîlidir. diyor. TAMAM HİDÂYET Şimdi, başta zikredilen Amma size daha çok söyleyeceklerim var (12... Sizi her gerçeğe yöneltecek (13) (Yuhanna 16:12- 13) bu iki kısmı (altı çizilenleri) îzah edeceğiz. Eğer muhatap Hıristiyan, hâlâ, Gerçeğin Ruhu, Kutsal Ruh'tur diyorsa o kimseye sorabiliriz: 'Daha çok' ve 'Her gerçeğe' birden fazla demek değil mi? Eğer bu suâle tereddütle, duraksayarak cevap verirse, kitabı kapamalıyız; çünkü böylesiyle diyaloga devam etmenin hiçbir mânâsı yok! Eğer aldığınız cevap tereddütsüz evet ise, konuşmaya devam edebiliriz. Îsâ (as) O gelecek kimsenin (kendinin söylemediği) çok gerçekleri söyleyeceğini ve insanlığı her gerçeğe hidayet edeceğini ihbar etti. Bugün insanlık, çözüm beklediği birçok problemlerle karşı karşıyadır. Bize Îsâ (as)'ın bir takım kelimelerle söylemediği, fakat ısrar ettiğiniz kutsal Ruh'un iki bin yıl içinde yeni teklif ettiği bir problemin çözümünü söyleyin. Birçok yerine, sadece bir tane söyleyin! Kırk yıldır soruyorum, Kutsal Ruh'un ilham ettiği yeni bir gerçeği olan bir tek Hıristiyanla karşılaşmadım. (Ahmed Deedat) Hâlbuki söz verilen Müjdeci/Yardımcı Her gerçeğe yöneltecek! Yani problemlere çözüm getirecekti! Her bir kilise veya Hıristiyan mezhebi ve 'Yeniden doğan' grubu (Amerika'da sayıları 70 milyonu buldu), hepsi de Kutsal Ruh'un kendilerinde olduğunu iddia ediyorlar. Eğer Yuhanna'da geçen bu ihbar Kutsal Ruh'a bakıyorsa, o zaman biz de Kutsal Ruh'un otoritesiyle şu problemlere ne çözümler (en azından birisine) bulmuşlar diye soruyoruz: 1-Alkol, 2-Kumar, 3- Falcılık, 4-Puta tapma, 5-Irkçılık, 6- Kadın nüfusunun fazlalığı ve benzerleri. Alkol problemi: İstatistiklere göre Güney Afrika'da beyaz azınlık diğer ırklara göre beş kat fazla alkolikmiş. Jimmy Swegart'a (meşhur eski tele-vaiz) göre Amerika'da on bir milyon alkolik ve kırk dört milyon da aşırı içici varmış. İyi bir Müslümanın düşüneceği gibi, ikisi arasc sında fark görmediğini Swegart belirtmiş. Alkolizm, gerçekten dünya çapında bir problemdir. Kutsal Ruh ise herhangi bir kilise vasıtasıyla bu kötülüklerin anasına karşı henüz bir ilanda bulunmadı! Tam aksine, Hıristiyan âlemi tahrif edilmiş Kutsal Kitaplarında verilen üç cümleyle bu alkolizme göz kırpıyorlar: (a) İçkiyi çaresize, şarabı kaygı çekene verin! İçsin ki yoksulluğunu unutsun, artık sefâletini anmasın! (Proverbs, 31: 6-7, Eski Ahit) (b) Yuhanna İncilinin (2:7-11) bölümündc de Îsâ (as)'ın mucize olarak suyu şaraba dönüştürdüğünü anlatır. Bu iddia edilen 'mucizeden' sonra Hıristiyanlar içinde içki su gibi akmaktadır. (c) Hıristiyanlığı gerçek tesis edici, kendi kendisini 13. havâri ilan eden Aziz Pavlus, yeni mühtc tedisine şöyle tavsiyede bulunur: Artık sadece su içmekten vazgeç; miden ve sık sık baş gösteren rahatsızlıkların için biraz da şarap iç! (Timuteyus, 5:23) Hıristiyanlar bütün muharref Kutsal Kitap cümlelerinin feyiz verici, uyarıcı ve yukarıda verilen zehirleyici içkilerinin Bilirsin ki: Sigara gibi küçük bir âdeti, küçük bir kavimde büyük bir hâkim, büyük bir himmetle ancak daimî kaldırabilir. Hâlbuki bak bu zât, büyük ve çok âdetleri; hem inatçı, mutaassıb büyük kavimlerden, zâhirî küçük bir kuvvetle, küçük bir himmetle, az bir zamanda ref'edip yerlerine öyle seceyâ-yı âliyeyi ki, dem ve damarlarına karışmış derecede sâbit olarak vaz'u tesbît eyliyor. Bunun gibi daha pek çok hârika icraatı yapıyor. İşte şu Asr-ı Saadet'i görmeyenlere Cezîret-ü'l-Arab'ı gözlerine sokuyoruz. Haydi, yüzer feylesofu alsınlar, oraya gitsinler, yüz sene çalışsınlar. O zâtın, o zamana nisbeten bir senede yaptığının yüzden birisini acaba yapabilirler mi? (Bedîüzzaman Said Nursî Hazretleri, Zülfikar, 19. Mektup) tavsiyesini -hâşâ- Allah'ın yanılmayan kelâmı olarak kabul ediyorlar. Kutsal Ruh'un (Ghost'un) Kutsal Kitap yazarlarına, böyle tehlikeli tavsiyeleri ilham ettiklerine inanmaktalar. Rahip Dummelow bu bablar için: Eğer vücudun şarap gibi bir uyarıcıya ihtiyacı varsa, bunun vasat şekilde alınmasının doğru olacağını Kitap bize öğretiyor. diyor. Bu illete tek cevap, ondan tamamen kaçınmaktır! Binlerce Hıristiyan rahiplerin, kilise ayinleri ve vaftiz esnasında, orta yollu yudumladıkları şaraplarla alkolizmin içine düştükleri bilinmektedir. İslâm ise diğer dinler arasında bütün zehirleyici içkileri yasaklayan tek dindir. Efendimiz Hz. Muhammed (asm): Büyük miktarı sarhoşluk veren şeyin, küçük miktarı da yasaktır! dedi. Bir ehl-i İslâm için küçük bir yudumun bile istisnası yoktur. Hak Kitap, Kur'ân-ı Hakîm, bu kötülüğü ve onunla beraber kumar ve falcılığı tek âyetle şiddetli kelimelerle yasaklayarak sonuç almıştır: Ey îmân edenler! Şarap, kumar, dikc kili taşlar (putlar) ve fal okları ancak şeytanc nın işinden birer pisliktir; öyleyse ondan kaçının ki kurtuluşa eresiniz. (Kur'ân, 5:90) Bu âyet indikten sonra, şarap fıçıları Medine sokaklarında bir daha dolmamak üzere boşaltıldı. Bu basit, açık direktif Müslümanları (diğer dînî gruplara kıyasc sen) istatistikî olarak, dünyanın en az alkc kolik cemiyeti yapmıştır. ABD, İÇKİ YASAĞINA MUVAFFAK OLAMADI ABD'de 1920 ile 1933 yılları arasında kilise gruplarının, kadın organizasyonlarının, Yeşilay cemiyeti ve meyhane karşıtı derneklerin uzun kampanyaları sonucu, içki ticareti, satışı ve tüketimini yasaklayan kanun çıkartıldı. 13 yıl uygulanan bu kanun toplumdaki içki tüketiminin önünc ne geçemediği gibi, organize suç şebekelc lerine güçlü finansal kaynak oluşturdu. Muvaffakiyetsizliğin halkta oluşturduğu hoşnutsuzluk, 1933 yılında kongrenin kanunu iptalini getirdi. İşte bu yıllarda meşhur mafya lideri Al-Capone ortaya çıktı. Nasıl oluyor da 'Gerçeğin Ruhu' Hz. Muhammed (asm) alkol problemini bir âyetle çözerken, dev Amerika, milletinin beyin gücü ve hükümetinin parasıyla güçlü propaganda vasıtalarının desteği altc tında alkol yasağın başarılı olamadı? Kim Amerika'yı böyle bir kanun çıkarmaya zorladı? Hangi Arap ülkesi güçlü Amerika'ya karşı: Bak alkolü yasakla, yoksa petrol vermeyiz! dedi. O zaman petrol, Arapların kontrolünde değildi ki böyle politik bir girişim olabilsin. Amerika'nın aydınları arasında mevcut istatistiklere göre zihnî bir uyanış oldu ve bu zehir yasaklanmalı hükmüne vardılar. Fakat çoğunluğu Hıristiyan olan bu ülkede yine de muvaffak olamadılar. (Çünkü yasak (kalbe, ruha) yetmiyordu. H. İ.) Lâkin bu yasağın getireceği değişime, bahsi geçen âyetin gücü yetti, bu gücün kaynağını Thomas Carlyle şöyle açıklar: Eğer bir kitap kalpten (gönülden) geliyorsa, o diğer kalplere (gönüllere) ulaşacak yolu bulur. Bütün edebiyat ve yazarlık sanatı buna göre ehemmiyetsiz miktardır. Kur'ân'ın birincil karakteri onun içtenliği onun hakîkî kitap olmasındandır denilebilir.   O'nu (asm) peygamber diye çağırdılar, bunu mu söylersin? Neden onlarla yalın olarak yüz yüze durdu? Hiçbir esrarengiz kutsallığa bürünmeyerek (gizlenmedi), açıktan kendi ceketini yamayan, kendi ayakkabısını tamir eden; savaşan, tavsiyede bulunan, onların içinde emirler veren: O'nun (asm) nasıl bir şahıs olduğunu görmüşlerdi. O'nu beğendiğin ne ile çağırırsan çağır! Hiçbir imparatora görkemli tacıyla, bu zât (asm) kadar itaat edilmedi! Yirmi üç yıllık O'nun (asm) şiddetli yargılanmasında, O'nda (asm) gerçek bir kahraman için gerekli şeyleri buldum. (Thomas Carlyle, Kahraman ve Kahraman Tapınmalar, s. 93)  

Bir kimsenin bizim vâsıtamızla Rabbimizi tanıması bizim için tonlarca altın ve gümüşlere sahip olmaktan daha iyidir. Öyle ise bu manevî hazineden ellerimizi doldurmamız icap eder. Denizin dibinde duran, ister inci olsun isterse taş; farkı yoktur. Denizin dibindeki incileri çıkar ki senin olsun! Allah'ın dînine hizmet noktasında bizlere düşen, üzerimize terettüp eden vazifeleri bihakkın yapmaya çalışmaktır. Kur'ân ve îman hizmetinde bulunmak en büyük ibâdettir. Öyle ise çalışmalarımıza ibâdet şuuru ve anlayışıyla devam etmemiz icap eder. Bedîüzzaman Hazretleri'nin ifâdesiyle; bizim vazîfemiz, yalnız kendi îmânımızı kurtarmak değil; başkalarının îmanlarını da muhafazaya çalışmaktır. Bu vazife ile mükellefiz. Bu mükellefiyeti, hizmeti her şeyin üstünde tutarak ve de hizmete ciddi devam ile îfâ edebiliriz. Peygamber Efendimiz (asm)'nin, İslâmiyeti insanlara ulaştırma, bütün insanları îman nuruyla hidâyet yoluna eriştirme noktasında gece-gündüz çalıştığı hepimizin malumudur. Öyle ki vazife mes'uliyetiyle kendini harap edecek hâle geldiğini Rabbimizden öğreniyoruz: Ey Resulüm! Sen (onlar) mü'min kimseler olmayacaklar diye neredeyse kendi nefsini helâk edeceksin. Dilesek onlara gökten bir mucize indiririz de boyunları ona eğilip kalanlar olarak (inanmaya mecbur) olurlar. (Şuarâ; 3,4) Rabbimiz, Peygamber Efendimize ihsânı olan dâvâ şuurunu, gayretini, azmini, ciddiyetini, şevkini bizlere de ihsan etsin. Muvaffakiyetimizi artırsın; zira İslâmiyet'e hizmete şevkle çalışmak, bu hizmette muvaffak olmak, istikâmetli düşünmek ve ihlâsla hizmet etmek Rabbimizin en büyük ihsanlarındandır. Üstad Bedîüzzaman Hazretleri'nin ifâdesiyle; neşr-i envâr-ı Kur'ân'iyedeki muvaffakiyet, gayret ve şevk bir ikrâm-ı ilâhîdir, belki bir kerâmet-i Kur'âniye, bir inâyet-i Rabbâniyedir. İKİ VAZÎFEYİ KARIŞTIRMAYALIM! Cenâb-ı Hak bazı kimseler için hayır ve iyilik diler, onlar için güzellikler takdir eder. Bazılarını da o güzelliklere bir vesîle, bir aracı kılar. Allah hidâyetini kullarına doğrudan ulaştırabilirdi. Hâlbuki biz kullarını vesîle kılmak suretiyle bizleri de ihsanlara boğuyor. Ne mutlu o kimseye ki kendisine hayır ve iyilikler takdir edilmiştir; yine ne mutlu o kimseye ki hayra ve iyiliğe vesîle oluyor; yani Allah, takdir ettiği hayrı onun vâsıtasıyla karşı tarafa ulaştırıyor. Vazifenin îfâsında gevşeklik veya tembellik olursa mesuliyet olur. Cenâb-ı Hak muhafaza etsin, bir de gaflet olursa mesuliyet daha da şiddetlenir. Şartlara uygun çalışmadan tevekkül edilmez. Esbâba tevessül etmeden yapılan tevekkül tembelliktir. Tarlaya tohum ekmeden ekin biçmek ne mümkün? Bizler vazifemizi yaptıktan sonra Rabbimiz isterse ve hikmeti iktizâ ederse nasîbi olanlara bu hizmeti kabul ettirir. Vazifemizi yaptıktan sonra, Niye şöyle oluyor? Niçin böyle olmuyor? gibi sızlanmalar haddi aşmak olur ki kulluk âdâbına yakışmaz. Sebeplere başvurduktan sonra netîceye kanaatsizlik göstermek hırs olduğu için uygun değildir. Bizler vazifemizi yapmakla mükellefiz; hidâyet Allah'tandır. Güneşi görünce bazı meyvelerin olgunlaşıp bazılarının çürüdüğü gibi, birçok insan Peygamber Efendimizi görmüş, Müslüman olmuş; bir kısım insanların da Peygamber Efendimizi görünce küfürleri artmıştır. Sahabe-i güzîn efendilerimizle aynı şehirde, onlarla iç içe yaşayıp onların üzerinde İslâmiyet'in güzelliklerini gördükleri halde îman etmemiş bir kısım insanlar olduğu gibi; uzak diyarlardan gelip de Müslüman olma şerefine nail olan nice bahtiyarlar olmuştur. Öyle ise hidâyet noktasında bizim hissemiz sadece vâsıta olmaktır. İNSANIN OLDUĞU HER YERDE HİZMET VARDIR Allah'ın dînine hizmet ederken şu iki hususu hiç hatırımızdan çıkarmamalıyız: 1. Hizmet için her ortamı ve durumu değerlendirmek gerekir. İnsanın olduğu her yerde hizmet potansiyeli vardır. Bazen olur ki otobüste kısa bir yolculuk, koca bir şehirde, kalabalık caddelerden daha fazla hizmete vesîle olabilir. 2. Bizlerde hizmet arzusu, isteği, aşkı, şevki olduktan sonra; o nurların aksedeceği mukâbil gönül aynalarını Cenâb-ı Hak denk getirir. Zira kader-i ilâhi her şeyi kuşatmıştır. Madem kader bizleri buluşturuyor; bizler de üzerimize terettüp eden vazifeyi yapmaya çalışmalıyız. Bir kimsenin bizim vâsıtamızla Rabbimizi tanıması bizim için tonlarca altın ve gümüşlere sahip olmaktan daha iyidir. Öyle ise bu manevî hazineden ellerimizi doldurmamız icap eder. Denizin dibinde duran, ister inci olsun isterse taş; farkı yoktur. Denizin dibindeki incileri çıkar ki senin olsun!

Nice kişiler vardır ki âhiret hayatına, lezzetlerine ve keyiflerine uzak diyerek tâlip olmazlar. Fakat aynı insanlar emekliliğe, bir apartman dairesine, bir parça toprak olan arsaya, bir kısım makam ve mevkîlere ömürlerinin sonunda ulaştıkları halde hiç gocunmazlar ve uzak demezler. Hatta bu uğurda çekmedikleri çile, görmedikleri cefâ kalmaz. Çok büyük yatırımlarla, emeklerle, gayretlerle ve mücadelelerle ömür sermayelerinin tamamını harcayarak gece-gündüz demeden kan-ter içinde uğraşırlar. Bu uğurda âdeta güneşi tanımazlar, çocuklarına doymazlar, uykuya kanmazlar, âileleri ile gurbettekiler gibidirler. İşin çok ilginç yanı bu hedeflerini elde etme garantileri yoktur. Çokları tam ulaştım dediği anda Bütün nefisler ölümü tadacaktır! gerçeği ile karşılaşmıştır. Bu kadar gayretle koşuşturmanın ve her şeyi bu uğurda harcamanın neticesi, eğer mümkün olursa beş on sene mutluluk ve çoğu zaman da ayın sonunu zor getiren bir maaştır. Emeklilik ikramiyesi ile eline geçecek olan da (eğer daha önce birikim varsa) orta halli bir araba veya iki gözlü bir apartman dairesidir. Fakat pek kısa bir zaman sonra biriktirdiği her şeyi bırakarak anne, baba, kardeş, hanım ve çocuk dâhil hiçbir dost ve yakının bulunmadığı yalnızlık ve gurbet diyarı olan mezaristana yapayalnız ve hazırlıksız olarak gitmek var! Hâlbuki uzak denilen âhiretin bâkî lezzetleri ve menfaatleri ki her hak edene îman mukâbilinde bu dünya yüzü kadar bağlar ve saraylarla süslü, bâkî, daimî bir tarla ve mülkü kazandırıyor. Bu bâkî menfaatler ise bazen emeklilikten daha yakın, bazen onunla beraber, bazen de kısa zaman sonra elde ediliyor. Peki, bunları kazanmak için ödenmesi gereken fiyat nedir? Yalnız birkaç haramı terk etmek... Zaten helâl dairesi geniş ve keyfe kâfi olduğundan harama girmeye hiç lüzum yok. Her günde beş vakte taksim edilmiş toplam bir saate sığan namazı kılmak, yılın bir ayında yaklaşık 15 gün aç kalmak (Çünkü günün tamamını oruç tutarak geçirmiyoruz) gibi hafif ve az olan farzları yerine getirmekten ibarettir. Neredeyse Cennet kadar uzak olan emekliliğe, tek bir daireye, arsaya, makam ve mevkîlere (bırakıp terk edileceği bilindiği halde) çok büyük yatırımlarla çok büyük gayretler sarf eden, âhiret hayatına uzak derse, İnsanın kendi kendine yaptığını dünya toplansa ona yapamaz sözünü doğrulamaz mı? Bu davranış haklı ve mantıklı bir hareket olur mu? Bir hadis-i şerifte meâlen şöyle buyrulmuştur: Kabir Cennet bahçelerinden bir bahçe veyahut Cehennem çukurlarından bir çukurdur.

-Hadi Gülsüm Teyze, geç kaldık! - Dur yavrum dur, geldim, ancak hazırlanabildim. - Kur'ân'ını almadın mı? - Aaaa unuttum bak hele; dur onu da alayım öyle çıkalım. Kitaplığın en üst rafında muhâfazasının içinde duran Mushaf'a elini uzattı. Aldı almasına ama yine içi cız etti. Herkes okuyacak, o ise yalnızca satırlara bakacaktı. Hiç olmazsa nurundan istifade etmekti niyeti. Hanımlar toplanmış, mukabele başlamıştı bile. Büyükçe bir salonu dolduran genç, ihtiyar yaklaşık yirmi kişi, ellerinde Kur'ân-ı Kerîm'lerle nurânî bir topluluk olmuşlardı. Gülsüm Teyze de bir kenara oturdu. Kur'ân'ını kılıfından çıkardı. Yâsîn Suresi'nin bulunduğu sayfayı açtı. Rakamları bilmediği için sıkça okunan surelerin bulunduğu yerlere takvîm yaprakları koyardı. Amme için bir yaprak, Fetih için bir başkası, Rahmân için ayrı bir yaprak... Birinci sayfa bitince o da herkes ile birlikte ikinci sayfayı açtı. Uzun uzun sayfayı seyretti. Bunu hep yapardı. Harflere bakar, parmakları ile dokunur, tek tek her bir noktasını incelerdi. Okuyan kızcağızın sesiyle yüreği öyle parçalandı ki; gözlerinden yaşlar süzülmeye başladı. Yıllar önce vefât eden babasına, üç yıl önce âhirete göçen annesine, hele dört ay evvel Rabbine kavuşan ve gidişiyle derin hüznünü yüreğine gömen hayat arkadaşına, efendisine bir Yâsîn bile okuyamamıştı. Her sohbette, hanımlar sıra ile Kur'ân okur, sıra ona gelince, başını önüne eğer, Siz devam edin yavrum! derdi. Birkaç kez öğretmek için teklif eden arkadaşları olmuşsa da dimağının yorgunluğu, yaşının altmış iki olması onu düşündürür, vazgeçerdi. Fakat bugün, bu inci gibi harfleri tek tek inceleyip okuyamamak, onu fevkalâde üzmüş, içi târif edilmez bir Kur'ân okuma aşkı ile dolmuştu. Eve döndüğünde kitaplıktan elif cüzünü aldı. Bu yaşından sonra Kur'ân kursuna gitse, ayıplarlar diye düşündü. Komşunun gelini biliyordu ama onun da küçük çocukları vardı. Tanıdıklarını tek tek zihninden geçiriyor, kendine bir Kur'ân hocası arıyordu. Gülsüm Teyze, bu çabalar içerisindeyken akşam ezanı okundu. Namazını kılıp duâya başladı. Allah'ım bana Kur'ân okumayı nasîb et! diyor, bir yandan rafta duran Mushaf-ı Şerife bakıyor ve her zamanki gibi gözyaşlarını tutamıyordu. Gönlündeki Kur'ân aşkı gözünden akıyordu sanki. Ertesi gün, daha önceleri kendisine Kur'ân öğretmeyi teklif eden arkadaşlarını bulup hemen çalışmaya başladı. Elif, düz bir çubuk, be, tabak, te, tencere, se, tencereye sinek konmuş, cim, cingöz... Derken Gülsüm Teyze bir haftada harfleri öğrendi; gecesi, gündüzü hep Kur'ân olmuştu. Gördüğü bütün eşyaları Kur'ân harflerine benzetiyor, ezberlerini kuvvetlendirmeye çalışıyordu. Zorlandığı zamanlarda Allah'ım acabâ öğrenemeyecek miyim? diyerek ağlıyor, fakat hemen toparlanıp çalışmalarına devam ediyordu. Beş ay geçmiş, bu arada birkaç hoca değiştirmek zorunda kalmıştı. Ama yılmadan çalışmaya ve duâya devam ediyordu. Elif cüzünün sonundaki kısa sureleri ezbere bildiği için kolayca okuyabiliyordu ama Kur'ân okumaya henüz cesaret edemiyordu. Nihâyet bir gün çat-pat Yâsîn Suresi'nden okumaya başladı. Okudu, tekrar okudu... Kur'ân'ın o lâhutî musikisi, o şeker gibi akıcılığı bütün ruhunu sarmaya başlamıştı bile. Yıllardır beklediği an sonunda gelmişti. Belki ufak tefek hatâları oluyordu ama o devam etti. Birinci sayfa tam iki saat sürdü. Aylardır, soğuk kış günlerine rağmen, ne dizlerindeki kireçlenme ağrıları, ne böbrek rahatsızlığı, ne nefes darlığı, hiçbirini hatırlamıyordu artık. Ruyâlarında bile Kur'ân çalışıyordu: Kur'ân ile hemdem olmuştu. Cânı da cânânı da, yâri de yârânı da Kur'ân'dı artık. Bu hafta hanımlar mukâbelesi onun evinde olacaktı. Evini temizledi, böreğini yaptı, tabaklarını hazırladı. Misafirler geldiler ve ilk defa Kur'ân okunurken Gülsüm Teyze'yi atlamadılar. Biraz yavaş okuyordu ama ağzından, her bir harf öyle nârin, öyle şirin dökülüyordu ki, herkes derunî bir haz ile dinledi. Okunan Yâsînler, aşırlar Efendimize (asm), tüm peygamberlere (as), ehl-i îmâna ve Gülsüm Teyze'nin geçmişlerinin ruhuna hediye edildi. Kadıncağız yine ağlıyordu ama bu sefer gözlerinden dökülen damlalar sevinç gözyaşları idi. Gülsüm Teyze, Yârân istersen Kur'ân yeter sırrına öyle mazhar olmuştu ki her bir harfine binler sevap ihsan edilen bu İlâhî Kelâm'ı zikretmenin lezzetine varıyor, artık Kur'ân'ını elinden hiç bırakamıyordu.

Geçtiğimiz Ramazan bayramında UNESCO tarafından dünya kültür mirası kabul edilen Eski Halep, verimli toprakları ile Humus, Antik Palmira, birçok kültüre ev sahipliği yapmış Şam şehri ve bir sahil şehri olan Lazkiye'yi kapsayan bir geziye katıldık. Bu gezi bizim için bir bakıma tanıma gezisi oldu. 21 Ekim 2006 saat 06:00'da Antakya Cilvegözü sınır kapısından hareket ettik. Bayram öncesi fazla yoğun olmayan Suriye gümrüğünden bir saatten az süren işlemler ve yaklaşık 45 dakika süren yolculuğun ardından Halep'e ulaştık. (1.GÜN) HALEP Halep, Suriye'nin en büyük ikinci şehridir. Nüfusunun üç milyona yaklaştığı tahmin edilmektedir. Halep Arapça'da ve diğer bazı Sami dillerinde taze süt demektir. Halep, Osmanlı İmparatorluğu'nun en önemli şehirleri arasında yer almış, Türkçe deyimlere ve Türk edebiyatına yerleşmiştir. Halep ordaysa arşın burada! deyimi, Âşık Ömer'in İşte geldim gidiyorum şen olasın Halep şehri beyiti bu meyanda sayılabilir. Pek çok tarihçi Halep için Doğunun Kraliçesi ifadesini kullanmıştır. Kebabın kökeni tartışmalarında da Adana ve Urfa'ya rakiptir. Büyük bölümü Osmanlı döneminden kalan çarşı, pazar ve bedestenler Türkiye'deki emsallerini aratmaz. Şehrin renkli dünyası, geçmiş dönemlerden kalan kültürel yapısını yansıtmaktadır. Arapçanın yanında Türkçe, Ermenice ve sömürge döneminden kalan Fransızca, kullanılan dillerdir. Osmanlı İmparatorluğu döneminde Bursa ve İstanbul'dan sonraki en önemli dokumacılık merkezi Halep olmuştur. (2.GÜN) HAMA VE HUMUS Halep şehrinin 40 km güneyinde yer alan, kökleri MÖ 2500 yıllara dayanan dünyanın ilk iki dilli sözlüğü ve 1700'den fazla tabletin çıkarıldığı Ebla Antik kentini ziyaret edip fotoğrafladıktan sonra günümüze kadar gelen ve halen çalışan su dolaplarıyla ün kazanmış Hama şehrine hareket ediyoruz. Bu şehrin içinden geçen Asi nehri üzerinde homurdanarak ağır ağır dönen büyük su dolapları, yerel adıyla 'nuriye'ler (noria) kentin en özgün eserleridir. Eziyet çeken bir büyükbaş hayvanın homurdanmasına benzer sesler çıkararak, ağır ağır ekseni etrafında dönen bu devasa su dolapları insanı zaman tüneline götürüyor âdeta. Muhtelif büyüklüklerde, en büyüğünün çapı 20 metreye varan bu devasa su dolapları 14. yüzyılda büyük ahşap kalaslardan inşa edilmişler. Nehrin akıntısı ile dönerek, haznelerine aldıkları nehir suyunu hemen üzerlerindeki su kemerlerine aktararak şehre su taksimini sağlamışlar yüzyıllar boyunca. Sayıları toplamda otuzdan fazla olan su dolaplarından günümüze kadar ulaşan 17 tanesi bugün dönmeye devam etse de seyredenlere keyif verme dışında başka bir vazifeleri yok. Hama şehri, Suriye'nin en muhafazakâr şehri olarak kabul edilmektedir. Hama gezimizin ardından bu şehrin 55 km kuzey batısında bulunan Afamya antik kentine hareket ediyoruz. Geniş bir alana yayılmış olan bu antik şehrin devasa boyutlu sütunları ve Roma yolu hala dimdik ayakta. Zamanının en gösterişli kentlerinden biri olan Afamya'nın ardından, Humus kentine hareket ediyoruz. Humus, bereketli topraklarıyla ün salmış Suriye'nin üçüncü büyük şehridir. Halep-Şam karayolu üzerinde bulunan bu sanayi şehri turizm açısından pek câzip olmamakla birlikte geçiş noktasında olması sebebiyle her zaman önem arzetmiştir. Sabah erken saatte antik Palmira kentine gitmek üzere Humus'a veda ediyoruz... (3.GÜN) PALMİRA Humus'un 155 km doğusundaki antik çağlardan kalma Palmira şehri bulunmaktadır. Kervan yolları üzerinde olması nedeniyle Palmira çok zengin, görkemli ve parlak bir şehir haline gelmiştir. Yaklaşık 1.200 mt uzunluğundaki Roma yolu sütunlarının önemli bir kısmı hâlâ ayaktadır. Şehrin vahâya yaslanmış bölümündeki görkemli 'Bal tapınağı' kısmen ayakta. Ayrıca şehrin hemen dışında, çölün ortasında yer alan 'mezarlar vadisi' oldukça etkileyici. Burada bulunan mezar-binalar beş-altı kat yükseklikte, içlerinde onlarca, yüzlerce mezar var. Mezarların bir morg gibi üst üste sıralandığı yerde, ölüler için havalandırma tertibatına kadar her şey düşünülmüş. Bugün mezar kulelerinin bir kısmının içini gezmek mümkün. MS 273 yılında Roma'ya başkaldırması neticesi yerle bir edilerek bedeli ağır bir şekilde ödetilmiştir. Bundan sonra şehir bir daha toparlanamayıp eski ihtişamına dönememiş, özellikle 17. yüzyılda tamamen terk edilerek adeta bir hayalet şehir olmuştur. (4.GÜN) ŞAM 4 milyonu aşan nüfusuyla Suriye'nin başkenti Şam, aynı zamanda Arap dünyasının en eski ve en kalabalık şehirlerinden birisidir. Dımeşk ismiyle de anılır. Âdeta bir açık hava müzesini andıran Şam şehrinde görülmesi gereken yerlerden birisi Peygamber Efendimizin (sav) torunu, Hazreti Fâtıma vâlidemiz ve Hz. Ali efendimizin kızı, Hz. Hasan ve Hüseyin'in ablaları Hz. Zeyneb'in türbesidir. 705 yılında Emevi halifesi Velid bin Abdulmelik tarafından câmiye çevrilen binâ, 7000 m²'lik alana sahiptir. Câminin içinde Hz. Yahya (as)'ın kabri, Kerbela'da Yezid'in adamları tarafından şehid edilen Hz.Hüseyin'in mübarek başının defnedildiği ziyaret yeri bulunmaktadır. Ayrıca İslâm dünyasının yetiştirdiği, fakat düşmanları tarafından da takdir edilen büyük kahraman, İslâm'ın Kılıcı Selahattin Eyyubî'nin türbesi de Şam'dadır. Türbenin avlusunda 1914 yılında Filistin'de uçakları düşen ilk hava şehitlerimizden Sadık Bey, Fethi Bey ve Nuri Beyin kabirleri bulunmaktadır. Kanuni Sultan Süleyman tarafından 1554 yılında Mimar Sinan'a yaptırılan Süleymaniye Camii ve Külliyesi de aynı bölgede yer almaktadır. Külliyenin bahçesinde son padişah Vahdeddin'in kabri bulunmaktadır. 1863 yılında Sultan Abdulhamid tarafından yaptırılan Hamidiye Çarşısı, bu şehirdeki en hareketli mekânların ve önemli eserlerin başında gelmektedir. (5.GÜN) LAZKİYE Antik zamanlarda Laodicea olarak bilinen Al Ladhikiya, şimdiki adıyla Lazkiye, Suriye'nin en önemli limanıdır. Akdeniz sahillerinin kuzey kıyısında bulunan Lazkiye, küçük bir balıkçı köyüyken büyümüş ve günümüzün gelişmekte olan limanı haline gelmiştir. Burayı çevreleyen sâhiller ve kasaba dışında bulunan oteller, tatilciler tarafından tercih edilmektedir. Söylentiye göre, limanın tarihi İ.Ö 4500 yılına kadar uzanmaktadır. Geniş ve ağaçların sıralanmış olduğu sokaklar, şehre bir Avrupa havası vermektedir. Suriye'nin en büyük liman şehri olan Lazkiye, 1950'den sonra gelişme göstermiştir. Bunun üzerine çevrede bulunan Türkmen köylerinden çok sayıda Türk şehir merkezine göç etmiştir. Bu bölgede 265 Türk köyü bulunmaktadır. Bizim insanımıza bu kadar benzeyen sıcak, samimi, dost insanlar ülkesi kardeş Suriye.. İnsanlarının yakınlığı bizi evimizde hissettirdi ve zannediyorum, bu hâlet-i ruhiyemiz, çektiğimiz fotoğraflara da aksetti. İnşâallah, yakın bir zamanda tekrar ziyaret imkânı olur diye temennî ediyorum. Sizlere de fırsat bulursanız, Suriye'mize gitmenizi tavsiye ediyorum efendim.

Susun, susun ey insanlar, dinleyin bir ses var Kâinat mescidinde hak söz Kur'ân okunur Her şey sussun o konuşsun, nefis sussun akıl sussun Kelâm-ı ezelîyle yalnız Rabbim konuşsun Âlemlerin Rabbi sıfatıyla konuşan ey Rabbimiz Her şey seni anlatır taş, hava su ve toprak Ve in min şeyin sırrıyla konuşur bütün eflâk Bize seni anlatır, yalnız seni anarak Allah'ın adı ile başlayın ey insanlar! Hamd yalnız onadır, Rabbülalemin odur Rahman ve Rahim odur din gününün sahibi Yardım ondan istenir, ibadet hep O'nadır Bizi doğru yoluna ilet kelâmın ile Kelâmını gönderdin bize resulün ile Öyle bir yola ilet nimet verdiklerinle Eyleme bizi dâllîn ve mağdublar ile Elif, lâm, mîm Kur'ân'da yok şek şüphe Muttakîler için olur elbet hidâyet O müminler ki ancak gayba îman ederler Namazı doğru kılar ve zekâtı öderler O müminler ki kabul eder Kur'ân'ı Tevrat, İncil ve Zebur hepsi Allah kelâmı Âhiret günü gelir herkes görür hesabı Ancak mü'min olanlar orda bulur felâhı Kur'ân Nuh'un gemisi, Kur'ân gökten inen ip Kim biner, kim tutarsa tufandan olur halâs Buna böyle inanır, böyle îman edersek Âhiret ve dünyada buluruz büyük halâs

Misvak, Babilliler tarafından 7000 yıl önce kullanılıyordu. Eski Yunanlılar, Romalılar, Yahudiler, Mısırlılar misvakı kullanmışlardır. Kimyasal analizi yapıldığında (Salvadora persica) trimethylamine, salvadorine, chlorides, fluoride yanısıra fazla miktarda silica, sulphur, vitamin C, ve daha az miktarda tannins, saponins, flavenoids, ve sterols içerdiği anlaşılmıştır. Misvak Arak ağacının (Salvadora Persica) kökünden, sapından, dallarından ve kabuğundan hazırlanabilir. Arak ağacından başka ağaçlardan hazırlanan misvaklarında en az modern diş fırçaları kadar diş temizliğinde etkili olduğu gösterilmiştir. Arak ağacı Suudi Arabistan, Sudan, Mısırın güneyi, Çad ve Hindistan'ın doğu bölgelerinde yetişir. Müslümanlar bu Arak ağacını bulamazlarsa diğer ağaçları da aynı amaçla kullanabilirler. Mesela Hindistan'da Nim ağacı, Fas'da ağaç kabuğu şeritleri kullanılmaktadır. Kimyasal analizlerde 19 tane madde saptanmıştır ki bunlar diş sağlığı için faydalıdır. Misvak fıtrî antiseptiktir. Bakteri öldürme özelliğine sahiptir. Ağızdaki zararlı mikropları ortadan kaldırır. İçindeki 'tannic acid' kanamayı durdurma etkisi gösterir, diş etlerini hastalıklardan korur. Yine içindeki 'aromatic oils' tükürük salgısını artırır, tükürük salınımının artmış olması diş sağlığı için iyidir. Bu, daha iyi temizlik ve daha az çürük demektir. Antiseptik içerdiği için, misvakın ayrıca temizlenmesine gerek yoktur. Diş fırçasının diş aralarında ulaşamadığı yerlere daha kolay ulaşır. Çünkü ucundaki fırçalar elle tutulan kısım ile paraleldir. Günde 5 kez misvak kullanılırsa dişlerde plak oluşmasını ve dişeti iltihabını önlemektedir. Misvak kullanıcılarda dişeti kanaması fırça kullananlara göre daha az oranda olmaktadır. Misvak kullanıcılarda diş taşı oluşumu da az olmaktadır. Misvak içinde 'chloride' ve 'silica' vardır. Piyasada diş parlatıcılarının içinde % 10 silika vardır. Bu madde dişlerde taş oluşmasını önler. Misvak içinde bulunan 'thiocyanate (SCN) maddesi diş çürümesine yol açan 'S. Mutans'ı ortadan kaldırır. Bir çalışmada; misvak içindeki 'chloride'in tükrük pH'sını düşürerek 'nitrit'in mikrop öldürme özelliğini artırdığı anlaşılmıştır. Misvakın mikrop öldürme ve zayıf iltihap önleyici özelliği kök ve dallarındaki 'beta sitosterol', 'SO4²c' 'Clc' maddelerine bağlı olduğu düşünülmektedir. Misvak 'S. faecalis, P. aeruginosa, Actinomyces ve Staph. Aureus' gibi önemli mikropları içindeki nitrat ve yüksek klor nedeniyle ortamı asitleştirdiği ve ortadan kaldırdığı düşünülmektedir. Bu çalışma ile dişlerde plak oluşmasının misvak kullanımı ile daha az oranda görüldüğü anlaşılmaktadır. Bu çalışma ile anlaşılmıştır ki; Kikar (Acacia arabica) (Pakistan'dan bir ağaç) ve Arak (Salvadora persica) (Suudi Arabistan misvak ağacı) 'Streptococcc cus fecalis' mikrobuna karşı antimikrobial (mikrop öldürücü) özelliğe sahiptir. Misvak stres'e bağlı gelişen ülserleri önlemede etkilidir. Misvak içeriği verilen hayvanların mide mukozası tekrar normale dönmektedir. Misvak ve benzeri çiğneme çubukları 'strept mutans' ve 'strept faecalis' mikroplarını ortadan kaldırmaktadır. Misvağın (Arak) 'Strept faecalis' adlı mikrop üzerindeki önleyici etkisi çok daha uzun sürmektedir. Misvak çok hızlı bir şekilde mikrop öldürme özelliğine sahiptir. Misvak 48 saat süreyle mantarları öldürme özelliğini korumaktadır. Bu özelliği büyük ihtimalle içindeki 'chlorine, trimethylamine, alkaloid resin, ve sulphur compounds' larına bağlıdır. Böbrek nakli yapılan hastaların ağız bakımlarında misvak üstünlük göstermektedir. Misvak kullanan hastaların ağzında daha az mantar görülmektedir. Misvak ağacının yapraklarında ve köklerinde Sıtma mikrobunu (Plasmodium falciparum NF54 suşu) ortadan kaldıran maddeler bulunmaktadır. (antiplasmodial activity) S. Persica hayvan deneylerinde 30 gün içinde kolesterol ve LDL'yi düşürmektedir. Kaynaklar: 1-The Journal of Contemporary Dental Practice, Volume 3, No. 3, August 15, 2002 2-Acta Odontol Scand. 2000 Periodontal status of adult Sudanese habitual users of miswak chewing sticks or toothbrushes. 3-3.Quintessence Int. 1990 The relationship between chewing sticks (Miswak) and periodontal health. 2. Relationship to plaque, gingivitis,pocket depth, and attachment loss. 4-Odontostomatol Trop. 2001The antimicrobial effects of seven different types of Asian chewingsticks. 5-5.Phytomedicine. 1999 Antiulcer activity of Salvadora persica L.: structural modifications 6-6.Indian J Dent Res. 1999 The antimicrobial effects of extracts of Azadirachta indica (Neem)and Salvadora persica (Arak) chewing sticks. 7-7.J Contemp Dent Pract. 2004 The immediate antimicrobial effect of a toothbrush and miswak on cariogenic bacteria: a clinical study. 8-The Journal of Contemporary Dental Practice, Volume 5, No. 1, February 15, 2004 9-Microbios. 1994 Effect of aqueous extract of miswak on the in vitro growth of Candida albicans. 10-Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod. 2002 Oral fungal colonization and oral candidiasis in renal transplant patients: the relationship to Miswak use 11-J Ethnopharmacol. 2002 Evaluation of selected Sudanese medicinal plants for their in vitro activity against hemoflagellates, selected bacteria, HIVc1cRT and tyrosine kinase inhibitory, and for cytotoxicity. 12-Phytomedicine. 1999 Salvadora persica L.: hypolipidemic activity on experimental hypercholesterolemia in rat. 13-Clin Prev Dent. 1990 Meswak chewing stick versus conventional toothbrush as an oral hygiene aid.